Nam Phương Hoàng Hậu – hoàng hậu cuối cùng của lịch sử phong kiến Việt Nam

Nam Phương Hoàng Hậu được vua Bảo Đại cưới làm vợ, bà được xem là vị hoàng hậu cuối cùng còn Bảo Đại cũng là hoàng đế cuối cùng trong lịch sự phong kiến Việt Nam

Nam Phương Hoàng hậu (chữ Hán : 南芳皇后) tên thánh là Marie-Thérèse Nguyễn Hữu Thị Lan, sinh ngày 14 tháng 12 năm 1914 tại Gò Công , tỉnh Tiền Giang, mất ngày 16 tháng 9 năm 1963. Bà là con gái của ông Nguyễn Hữu Hào và bà Lê Thị Bình (bà Bình lại là con gái của Lê Phát Đạt, tục gọi là Huyện Sỹ). Gia đình bà thuộc gia đình công giáo, khá giả. Gia đình bà có 2 cô con gái, từ nhỏ bà và người chị đã được cho du học ở Pháp.

Sau khi về nước, Bà kết hôn cùng Bảo Đại vào ngày 20 tháng 3 năm 1934 ở điện Thái Hòa tại Huế. Khi đó Bảo Đại đúng 21 tuổi, còn Nguyễn Hữu Thị Lan 20 tuổi. Cha bà chỉ đồng ý cho Bảo Đại cưới con gái với điều kiện phong cho bà là Hoàng Hậu. Ngay trong ngày cưới, Bảo Đại đã phong bà tước vị Nam Phương Hoàng Hậu. Bảo Đại có giải thích thêm về hai chữ Nam Phương như sau:

“Tôi đã chọn tên trị vì cho bà Hoàng Hậu mới là Nam Phương. Nam Phương có nghĩa là hương thơm của miền Nam (Parfume du Sud) và tôi cũng ra một chỉ dụ đặc biệt cho phép bà được phục sức màu vàng – màu dành riêng cho Hoàng Đế”.

Theo bạn bè của bà truyền lại thì bà là người kín đáo, trầm tĩnh, sâu sắc, có cá tính, có đầu óc suy nghĩ, thích đọc sách, nghiên cứu hơn là ăn chơi . Do được hành hành, tiếp xúc văn hóa Phương Tây ngay từ nhỏ, nên bà là người có đầu óc cởi mở, thường xuyên làm công tác từ thiện, khuyến khích phát triển giáo dục trong giới phụ nữ. Ngoài việc dạy dỗ các con cháu trong hoàng tộc, bà còn thường xuyên đi cùng Bảo Đại trong các nghi lễ ngoại giao như đón tiếp Thống chế Tưởng Giới Thạch của Đài Loan, Quốc Vương Soupha Vangvong nước Lào hoặc Quốc vương Sihanouk của Cao Miên.

Sau Cách Mạng Tháng 8, vua Bảo Đại phải thoái vị và ông trở thành hoàng đế cuối cùng của Việt Nam. Còn Nam Phương Hoàng Hậu trở thành hoàng hậu cuối cùng vủa lịch sử phong kiến Việt Nam, phải rời khỏi cung thành ra sống ngay tại khách sạn Morin để tránh khỏi cuộc chiến chính trị trong Đại Nội. Ngày 1 tháng 1 1947 Nam Phương hoàng hậu cùng các con sang Pháp

Bảo Đại vẫn thường sang Pháp thăm bà và các con. Năm 1955, các con bà đi học ở Paris và ở nhiều nơi, riêng bà thì ở lâu đài Domain de la Perche ở Chabrignac, tỉnh Corrèze, vùng Nouvelle-Aquitaine cách Paris chừng bốn năm trăm cây số. Khu vực bà sống là nơi ít người, không khí trong lành, yên tĩnh hợp với tính khí của bà. Tuy nhiên, bà vẫn sống rất chan hòa với mọi người chung quanh, 

Lucien Boudy – một cựu xã trưởng Chabrignac, cho biết Hoàng hậu Nam Phương “…là một mệnh phụ phu nhân rất duyên dáng, đặc biệt thân thiện rộng rãi với dân làng. Bà cũng rất nhân từ và yêu thương với cả người hầu kẻ hạ trong nhà”.

Ngày 14 tháng 9 năm 1963, bà bị sốt cao, bác sĩ khám cho bà và báo bà bị viêm họng. Nhưng Sau đó, bà cảm thấy khó thở, bác sĩ đến khám không kịp do đó bà qua đời lúc 17h chiều. Khi bà mất, không có người thân nào bên cạnh lúc cuối đời mà chỉ có hai người giúp việc. Mấy tháng sau các người con của bà mới về chịu tang mẹ.

Nam Phương Hoàng Hậu là người phụ nữ xinh đẹp, hiền thục, có kiến thức, hòa đồng với mọi người nhưng lại có cuộc sống cuối đời đầy u buồn, hiu quạnh. Con cái bà khi đó đều ở xa. Bảo Ðại rất nhiều vợ và chẳng bao giờ đoái hoài đến bà. Khi bà chết không ai là người thân đưa tiễn mà chỉ có người dân chung quanh và 2 viên thị trưởng người Pháp. Vị hoàng hậu cuối cùng của Việt Nam mất khi mới 49 tuổi.

Nam Phương hoàng hậu sống chung với Bảo Đại trong thời gia khá dài có với nhau năm người con :

•  Hoàng thái tử : Nguyễn Phúc Bảo Long, sinh ngày 4 tháng 1 năm 1936
• Hoàng nữ Phương Mai, sinh ngày 1 tháng 8 năm 1937.
• Hoàng nữ Phương Liên, sinh ngày 3 tháng 11 năm 1938.
• Hoàng nữ Phương Dung, sinh ngày 5 tháng 2 năm 1942.
• Nhị hoàng tử : Nguyễn Phúc Bảo Thắng, sinh ngày 9 tháng 12 năm 1943

Điều khá kỳ lạ là nhiều người Việt ở Pháp lại rất ít người biết đến bà hay mộ phần của bà, trong khi người dân ở Chabrignac, tỉnh Corrèze đều biết khá rõ về bà. Họ tự hào nơi đây từng có vị hoàng hậu cuối cùng của Việt Nam, xinh đẹp, dịu dàng, hòa đồng từng sống và mất ở đây