Trận đồi Charlie hay Sạc Ly trong Mùa Hè Đỏ Lửa năm 1972 – Battle of FSB Charlie in Easter Offensive
Trận đồi Charlie hay còn gọi là đồi Sạc Ly trong Mùa Hè Đỏ Lửa năm 1972 – Battle of FSB Charlie in Easter Offensive là trận đánh nổi tiếng năm 1972 giữa quân nhảy dù của VNCH và quân giải phóng Việt Nam ở khu vực ba huyện Sa Thầy, Đăk Tô và Ngọc Hồi thuộc tỉnh Kon Tum
Đồi Charlie cao 1.015m nằm trong dãy những ngọn đồi phía Tây Cao Nguyên được gọi là căn cứ hỏa lực nhằm án ngữ che chắn sự xâm nhập của Quân Giải Phóng từ đường mòn Hồ Chí Minh vào vùng Tây Nguyên thuộc Vùng 2 Chiến Thuật. Các dãy đồi này được đặt tên theo bảng chữ cái là A, B, C, D, … và được gọi theo tiếng Việt là Alfa – Anh Dũng, hoặc Yankee – Yên Thế . Vì vậy cứ điểm trên ngọn đồi được đặt tên theo chữ cái C, được gọi là đồi C (phiên âm Việt là đồi Xê), hay đồi Charlie hoặc đồi Cải Cách . Toàn bộ 5 tiểu đoàn nhảy dù thuộc lữ đoàn 2 Nhảy Dù được bố trí trên các cứ điểm tuyến phòng thủ theo hình cánh quạt, bắt đầu từ căn cứ Alfa (Anh Dũng) ở hướng Bắc đến căn cứ Yankee (Yên Thế), lần xuống hướng Nam có căn cứ Charlie, Delta, Hotel, Metro, cuối cùng là căn cứ Bravo ở phía Đông của Võ Định, trách nhiệm bảo vệ phi trường Phượng Hoàng và tuyến phòng thủ ngoại vi cho căn cứ Tân Cảnh (bản doanh bộ Tư lệnh Hành quân Sư đoàn 22 Bộ binh)
Nếu trên Ql 14, tại Dakto chúng ta sẽ phải rẽ trái (hướng Tây). Rồi mất thêm 49 cây số nữa mới tới được đồi Charlie tại thị trấn Sa châu. Nếu từ trung tâm thành phố Kon Tum theo đường 14 đi khoảng 45 km, tới ngã ba Tân Cảnh, cách địa danh Charlie khoảng 10 km. Vị trí đỉnh đồi Charlie có cao độ xấp xỉ 900m so với mực nước biển, nằm tại khu vực giáp ranh giữa các xã Rờ Kởi (huyện Sa Thầy), PôKô, Tân Cảnh (Đăk Tô) và các xã SaLoong, Đăk Sú (Ngọc Hồi). Hai điểm cao cạnh bên là Ngọc Rinh Rong và Ngọc Rinh Rua, có cao độ là 800m, từng được mệnh danh là “chân cột cờ” của khu vực đồi Charlie.
Trận đồi Charlie hay còn gọi là trận đồi Cải Cách diễn ra trong chiến dịch Mùa hè đỏ lửa hay chiến dịch Xuân Hè – chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972, quân Giải Phóng tấn công dữ dội vào Kon tum, mục đích là cắt đường 14, chiếm căn cứ Tân Cảnh. Hàng loạt các cứ điểm nhảy dù như Alfa – Anh Dũng, Beta – Bắc Bình, … đều bị tấn công. Sư đoàn 320 quân Giải Phóng lãnh trách nhiệm tấn công cứ điểm Charlie lúc này do tiểu đoàn 11 nhảy dù trấn giữ. Đây là tiểu đoàn thiện chiến còn được mệnh danh là “Song kiếm trấn ải”. Các cuộc tấn công vào đồi Charlie liên tục diễn ra bằng pháo kích và bộ binh. Ngày 12 tháng 4, một quả đạn pháo 130mm của quân Giải Phóng trúng vào hầm chỉ huy, tiểu đoàn trưởng 11 Nhảy Dù là Trung Tá Nguyễn Đình Bảo tử trận. Sau 7 ngày liên tục bị tấn công, bao vây và không được tiếp tế đạn dược, y tế, lương thực,.. Cứ điểm Charlie thất thủ. Trong quân số 600 người của tiểu đoàn, chỉ còn số ít còn sống sót. Chỉ vài ngày sau khi Charlie thất thủ, ngày 24 tháng 4 năm 1972, Quân giải phóng miền Nam Việt Nam chiếm căn cứ Tân Cảnh và Sân bay Phượng Hoàng. Phía quân Giải Phóng theo lời trung tướng Khuất Duy Tiến ở trung đoàn 64 sư đoàn 320 thì quân Giải Phóng tổn thất khoảng 800 người
Do khu vực này nằm cạnh đường mòn Hồ Chí Minh nên quân đội Mỹ đã rải chất độc hóa học ở đây rất nhiều. Theo các cơ quan chức năng tỉnh Kon Tum, có tổng số 311 phi vụ rải chất độc trên địa bàn tỉnh, số lượng là 171 tấn chất độc da cam/dioxin và đến nay cũng còn dư chất Dioxin khá lớn xung quanh đồi Charlie
Trận đồi Charlie được đại úy Nhảy Dù là nhà văn Phan Nhật Nam viết trong quyển sách “Mùa hè đỏ lửa”. Sau đó, nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã lấy ý tưởng và viết thành nhạc phẩm “Người ở lại Charlie” để nói về Trung Tá Nguyễn Đình Bảo đã tử trận
Sau này, tháng 7 năm 2014, cựu chiến binh Tây Nguyên ở sư đoàn 320 là Nguyễn Trọng Luân đã viết lời bài thơ : “Một Vùng Đồng Đội” được nhạc sĩ Quỳnh Hợp phổ nhạc. Bài hát với giọng chầm chậm, da diết để nói về trận đồi Charlie – đồi 1015. Tác giả kể trận đồi Charlie là khủng khiếp và bi hùng hơn cả trận Vị Xuyên mà trung tướng Khuất Duy Tiến hiện đã hơn 85 tuổi mà mỗi lần nhắc đến lại khóc thương những chiến sĩ của ông đã hy sinh cho trận đánh này
