Cuộc chiến chống máy bay MIG của không quân Mỹ trong chiến tranh Việt Nam – P2
Các máy bay MIG-21 đã tỏ ra là đối thủ lợi hại so với những chiếc máy bay F-4 Phantom của không quân Mỹ trong các cuộc không chiến trên bầu trời Bắc Việt Nam
Một cựu phi công Mỹ :
“Các máy may MIG-21 nhỏ nhắn, nhanh nhẹn thường áp dụng chiến thuật tấn công bất ngờ khi thời cơ thuận lợi như các máy bay Mỹ đang đeo bom nặng nề, gần hết nhiên liệu, bị hư hỏng, … chúng tấn công nhanh và sau đó nhanh chóng thoát về nơi an toàn gần biên giới Việt Trung”
Các máy bay MIG hiếm khi tấn công trực diện các máy bay Mỹ do đó quân đội Mỹ phải sắp đặt và dụ các bay bay MIG tấn công
Trong chiến dịch Bolo – Operation Bolo được mệnh danh là chiến dịch “Quét máy bay MIG” – “MiG Sweep” vào tháng 1 năm 1967 do đại tá Robin Olds vạch ra và chỉ huy, các máy bay F-4C và F-4D cất cánh từ sân bay Ubon ở Thái Lan đã giả dạng các máy bay ném bom F-105 Thunderbold khi bay cùng tuyến bay, dùng chung tín hiệu, … . Các máy bay MIG-21 ở sân bay Phúc Yên đã mắc bẫy và bay lên đánh chặn. Trong vòng 15 phút, các máy bay F-4 đã bắn hạ 7 chiếc MIG-21 chiếm phân nửa số máy bay MIG-21 của Không Quân Bắc Việt mà không bị thiệt hại chiếc F-4 nào
Không có thống kê chính xác về bao nhiêu máy bay MIG bị F-4 bắn rơi. Các chiếc F-105 được xem là chậm chạp, nặng nề, chiến đấu cận chiến rất kém đã bắn hạ hơn 20 chiếc MIG. Còn máy bay F-8 Crusader của Hải Quân Mỹ bắn hạ 15 chiếc MIG. Đáng ngạc nhiên nhất là những chiếc máy bay ném bom cánh quạt A-1H Skyraider đã bắn hạ 2 chiếc MIG-17 bằng pháo 20mm
Các máy bay MIG được xem là vũ khí nguy hiểm nhất trong hệ thống phòng không của Bắc Việt nhưng chúng lại không phải là nguyên nhân thiệt hại chính. Không Quân Mỹ mất 67 chiếc máy bay do MIG, 110 chiếc do tên lửa đất đối không SAM và 1.443 chiếc do pháo phòng không các loại
Sự kết hợp giữa máy bay MIG, tên lửa SAM và pháo phòng không dày đặc và hết sức hiệu quả ở tuyến bay mệnh danh Route Pack Six là khu vực chung quanh Hà Nội – Hải Phòng đã khiến không quân Mỹ tổn thất nặng nề với tỉ lệ trung bình mất 1 chiếc máy bay trong 40 phi vụ. Sự tổn thất khiến các phi công Mỹ vô cùng e ngại do họ phải bay trung bình 100 phi vụ cho mỗi nghiệp vụ quân dịch
Pháo và tên lửa
Khi những chiếc F-4 được thiết kế vào những năm 1950, các nhà thiết kế cho rằng thời đại của những cuộc chiến giáp lá cà đã không còn. Chuyên gia vũ khí Jim Cunningham tuyên bố : “Nhiệm vụ chính của các chiến đấu cơ là phóng vũ khí hạt nhân và đánh chặn. Chúng đòi hỏi có tốc độ siêu âm, các thiết bị cảm biến tinh vi và khả năng mang các tên lửa có khả năng tấn công từ khoảng cách xa “
Các chiếc F-105 trang bị khẩu pháo 20mm có tốc độ bắn nhanh nhưng các chiếc máy bay F-4 trong thời gian đầu không được trang bị pháo. Trong các cuộc chiến ở tầm gần, các chiếc F-4 bị mất lợi thế do khó có thể phóng tên lửa
Những năm 1967, những chiếc F-4D bắt đầu được trang bị khẩu pháo 20mm, nhưng mãi đến những năm 1968, các chiếc F-4E mới bắt đầu được trang bị đại trà pháo 20mm, đây cũng là giai đoạn các cuộc ném bom miền Bắc Việt Nam đang bước vào giai đoạn khốc liệt. Đến những năm 1972, trong các cuộc giao tranh trên không, gần phân nửa máy bay MIG bị bắn hạ bởi những khẩu pháo 20mm này
Các phi công thuộc Hải Quân Mỹ cũng phàn nàn về việc thiếu các khẩu pháo trên máy bay. Tuy nhiên, khi lắp các khẩu pháo này ở mũi máy bay, trọng tâm máy bay bị dịch chuyển quá xa nên không thích hợp cho các cuộc cất cánh và hạ cánh trên tàu sân bay nên các máy bay thuộc Hải Quân Mỹ chỉ được trang bị tên lửa
Giai đoạn này, tên lửa chính trên các máy bay là tên lửa không đối không AIM-7 Sparrow với đầu dẫn bằng radar và tên lửa không đối không AIM-9 Sidewinder là tên lửa tầm nhiệt. Tên lửa AIM-7 Sparrow có tầm bắn 18km còn tên lửa AIM-9 Sidewinder có tầm bắn 3.6km
Cựu phi công Mỹ Momyer cho biết :
“Chúng tôi hạ đa số máy bay MIG bằng tên lửa, trong đó có khoảng 58% bằng tên lửa Sparrow. Trái lại, các phi công hải quân Mỹ lạ hạ máy bay MIG chủ yếu bằng tên lửa Sidewinder”
Các máy bay MIG-17 của không quân Bắc Việt chủ yếu được trang bị bằng pháo. Còn các MIG-21 cũng trang bị pháo nhưng vũ khí chính là tên lửa tầm nhiệt Atoll
Chống lại máy bay MIG
Dù thành công lớn với chiến dịch Bolo, không quân Mỹ đã không tiến hành thêm bất cứ chiến dịch nào nhằm chống lại máy bay MIG
“Chúng tôi không có nhiều máy bay chiến đấu trực chiến sẵn để vừa tiến hành các chiến dịch lớn nhằm truy quét máy bay MIG vừa đảm nhiệm việc hộ tống các oanh tạc cơ tấn công các mục tiêu đã định trước. Cho dù có thể dành sẵn 1 số máy bay chiến đấu thì việc thiếu hụt các máy bay tiếp dầu cũng là trở ngại quá lớn”
Chuyên gia phân tích William Sayers :
“Thông thường, các máy bay chiến đấu đảm nhận việc hộ tống các máy bay ném bom, các máy bay này sẽ bay theo các đường bay đã định trước. Do các máy bay chiến đấu không biết các máy bay MIG sẽ tấn công khi nào nên chúng thường bay gần các máy bay ném bom và thường trong các cuộc giao tranh, máy bay Mỹ đóng vai trò phòng vệ hơn là chủ động tấn công. Các thống kê cho thấy, 65% tổn thất của máy bay Mỹ đều là khi bị tấn công. Rất khó để một phi công có thể chuyển tình trạng phòng vệ sang chủ động tấn công để có thể bắn hạ máy bay MIG”
Bắc Việt Nam có hơn 200 đài Radar để hướng dẫn, cung cấp thông tin, … cho các máy bay MIG, tên lửa phòng không, … và chúng cũng đảm nhiệm vai trò phát hiện các máy bay Mỹ từ xa để các máy bay MIG có đủ thời gian cất cánh và tấn công
Nhà lịch sử học Boyne :
“Các máy bay MIG hoạt động dưới sự điều động từ mặt đất, chúng thường tấn công từ phía sau đội hình bay của không quân Mỹ, phóng tên lửa và nhanh chóng lẩn trốn”
Vào năm 1967, không quân Mỹ tin rằng, các máy bay MIG đã gần bị tê liệt khi các tin tức tình báo lẫn thống kê cho thấy, Bắc Việt chỉ có khoảng 40 chiếc MIG và trong đó chỉ có 12 chiếc MIG-21. Tuy nhiên, số lượng máy bay MIG được Trung Quốc và Liên Xô nhanh chóng bổ sung và đến năm 1972, lượng máy bay MIG đã đạt đến con số 206 chiếc, cao nhất trong mọi thời kỳ
Xem lại : Cuộc chiến chống máy bay MIG của không quân Mỹ trong chiến tranh Việt Nam – P1
Xem tiếp : Không quân Mỹ chống lại máy bay MIG – P3
