Chỉ trong vài giờ đầu tháng 5 trong Chiến Dịch Xuân Hè 1972 – Chiến Dịch Nguyễn Huệ hay còn gọi là Mùa Hè Đỏ Lửa 1972 – Easter Offensive 1972, toàn bộ tuyến phòng thủ của sư đoàn 3 VNCH đều sụp đổ, các đơn vị thay nhau bỏ chạy về Huế
Đến cuối ngày 27 tháng 4, dưới áp lực nặng nề của quân Giải Phóng, lữ đoàn 1 Thiết Giáp đang đóng ở căn cứ Quảng Trị bị pháo kích và tấn công quá nặng buộc phải rút về Quốc Lộ 1 và bố trí trong đoạn 2-3km trên quốc lộ . Các đơn vị đang đóng ở các chốt tiền tiêu khác cũng phải lần lượt triệt thoái. Sư đoàn 3 báo động khẩn cấp, các đơn vị máy bay chiến thuật và máy bay B-52 của không quân Mỹ phải bất chấp thời tiết xấu, cất cánh oanh kích nhằm chặn đà tiến quân của quân Giải Phóng
Ngày 28 tháng 4, xe tăng quân Giải Phóng đã tiến đến gần cầu Quảng Trị nằm các thị trấn Quảng Trị khoảng 2km hướng Tây Nam. Thiết đoàn thiết kỵ được tăng cường cho trung đoàn 2 Bộ Binh đang đóng để giữ cầu Quảng Trị buộc phải rút lui. Lữ đoàn 1 thiết giáp với lữ đoàn trưởng bị thương và đã di tản khiến các binh sĩ trở nên hỗn loạn và lũ lượt bỏ chạy dọc theo Quốc Lộ 1. Dân chúng cũng lũ lượt kéo theo để di chuyển về phái Nam. Dòng người di tản băng qua các chốt phòng ngự của lữ đoàn 147 TQLC đang giữ phòng thủ trên QL1. Lúc này pháo tầm xa 130mm bắn liên tục để chặn đường rút lui trên Quốc Lộ 1 suốt nhiều ngày liên tục. Người chết và bị thương la liệt lên đến hàng nghìn người nên sau này đoạn đường khoảng 9-10km từ quận Hải Lăng tỉnh Quảng Trị đến huyện Phong Điền của Huế đã được đặt tên là Đại Lộ Kinh Hoàng – Highway of Horror hay Terror Boulevard
Trung đoàn 57 lúc này cũng đang hỗn loạn, viên trung đoàn trưởng không biết tình hình của 2 tiểu đoàn thuộc trung đoàn 57 đang đóng gần Đông Hà đang ra sao. Ông ta chỉ có 1 trung đội trinh sát đang đóng ở Tổng Hành Dinh trung đoàn. Suốt đêm ngày 28, các đơn vị trấn thủ lần lượt bỏ trốn dọc theo Quốc Lộ 1 . Đơn vị duy nhất vẫn đang phòng thủ là lữ đoàn 147 Thủy Quân Lục Chiến và đang bị tấn công và pháo kích dữ dội
Ngày 29 tháng 4, tình hình ở Quảng Trị đã rất tồi tệ, các chỉ huy đơn vị lo ngại do đã gần hết đạn dược. Một số khẩu pháo đã phải phá hủy do không còn đạn để bắn. Các nỗ lực để đánh thông đường QL 1 gần như chẳng có tiến triển gì do thiếu sự phối hợp giữa các đơn vị. Hiện chỉ còn duy nhất là dùng trực thăng để tiếp tế cho Quảng Trị nhưng liên tục gặp nguy hiểm do rừng pháo cao xạ lẫn tên lửa phòng không SAM của quân Giải Phóng
Đối mặt với thảm họa đang diễn ra, ngày 30 tháng 4, tướng Giai triệu tập bộ Tham Mưu và đưa ra kế hoạch rút về phía Nam sông Thạch Hãn. Kế hoạch sẽ bao gồm để lại lữ đoàn Thủy Quân Lục Chiến giữ thị trấn Quảng Trị . Thiết lập phòng tuyến ở phía Nam sông Thạch Hãn với binh sĩ bộ binh và Biệt Động Quân. Một chiến đoàn đặc nhiệm sẽ được thành lập và được tăng cường đủ xe tăng và thiết giáp có nhiệm vụ đánh thông đường QL 1 ở phía Nam . Các đơn vị khác sẽ rút lui vào ngày 1 tháng 5 hôm sau. Tướng Lãm khi được thông báo kế hoạch rút lui đã ngầm đồng ý dù ông tuyên bố chưa bao giờ đồng ý rút lui
Sáng ngày 1 tháng 5, tướng Lãm gọi điện cho tướng Giai và thông báo rằng ông không tán thành rút lui và lệnh cho các đơn vị của sư đoàn 3 giữ vững những nơi đang phòng thủ bằng mọi giá. Ông cũng nói rõ sẽ không có bất kỳ đơn vị nào được rút lui trừ khi có lệnh của ông . Sự đảo ngược vào phút cuối của ông là sự lặp lại những quyết định của tổng thống Thiệu mà ông vừa nhận được .Lúc này đại diện của miền Nam Việt Nam đã quyết định tẩy chai hội đàm Paris do sự tấn công của Hà Nội
Lúc này chính bản thân tướng Giai cũng rối loạn do ông không đủ thời gian thông báo cho các thuộc cấp cũng như thay đổi mệnh lệnh rút lui đã ban hành trước đó. Thêm vào đó, các chỉ huy trung đoàn và lữ đoàn cũng không ở bộ chỉ huy đơn vị để điều hành theo lệnh mới. Vài chỉ huy cho biết đơn vị của họ đã di chuyển đến nơi mới theo kế hoạch. Một số chỉ huy từ chối tuân theo lệnh mới do đang thực hiện kế hoạch di dời. Tướng Giai ra sức thuyết phục họ tuân theo lệnh mới và bản thân ông cũng hủy lệnh cũ và thay vì di dời bộ chỉ huy đến nơi mới, ông quyết định ở lại thị trấn Quảng Trị
Chỉ trong vài giờ ngày đầu tháng 5 trong Chiến Dịch Xuân Hè 1972 – Chiến Dịch Nguyễn Huệ hay còn gọi là Mùa Hè Đỏ Lửa 1972 – Easter Offensive 1972, toàn bộ phòng tuyến ở Quảng Trị đều sụp đổ. Các đơn vị đóng ở phía Bắc căn cứ Quảng Trị bắt đầu rút về Nam như làn sóng ào khỏi con đập bị vỡ. Các đơn vị cơ giới khi rút về đến cầu Quảng Trị do cầu bị phá hủy nên họ bỏ xe cộ, thiết bị lại và bắt đầu lội qua sông để rút chạy theo đường Quốc Lộ 1 . Các đơn vị đang phòng thủ phía Nam của sông Thạch Hãn thấy thế cũng bắt đầu bỏ chạy theo. Làn sóng rút lui càng lúc càng đông và kéo theo cả dân chúng . Các đơn vị xe tăng, thiết giáp đang đóng phía Nam cũng rút lui những chỉ chạy được 1 đoạn thì hết nhiên liệu thế là binh sĩ vất bỏ xe lại và chạy bộ
Đơn vị duy nhất vẫn đang phòng thủ thị trấn Quảng Trị là lữ đoàn 147 TQLC. Đến 12h30, khi cảm thấy thị trấn trở nên trợ trọi và không còn phòng thủ được nên bộ chỉ huy lữ đoàn cũng ra lệnh binh sĩ lui quân và để lại Ban Chỉ Huy sư đoàn 3 cùng ban tham mưu và Bộ Chỉ Huy sư đoàn 3 cũng lên 3 xe thiết giáp và rút lui và họ được trực thăng Mỹ cứu đi lúc 16h55
Quốc Lộ 1 lúc đầy nghẹt cứng người di tản với đủ thành phần, binh chủng, … gồm người dân, binh sĩ, … họ đi dưới làn đạn pháo tầm xa 130mm của quân Giải Phóng bắn liên tục vào đường QL 1 . Đến khoảng 17h, quân Giải Phóng bắt đầu tiến vào thành cổ Quảng Trị và thị trấn Quảng Trị là thị trấn tỉnh đầu tiên rơi vào tay quân Giải Phóng trong suốt cuộc chiến
Xem lại từ đầu : Chiến dịch Xuân Hè 1972 – Chiến dịch Nguyễn Huệ 1972 – Mùa hè đỏ lửa 1972 – Easter Offensive 1972 – P1
Xem lại : Chiến dịch Xuân Hè 1972 – Chiến dịch Nguyễn Huệ 1972 – Mùa hè đỏ lửa 1972 – Easter Offensive 1972 – P9
Xem tiếp : Chiến dịch Xuân Hè 1972 – Chiến dịch Nguyễn Huệ 1972 – Mùa hè đỏ lửa 1972 – Easter Offensive 1972 – P11
