Chiến dịch giải cứu phi công Mỹ Bat 21 Bravo – Rescue of Bat 21 Bravo
Chiến dịch giải cứu phi công Mỹ Bat 21 Bravo của máy bay EB-66 bị bắn rơi – Rescue of Bat 21 Bravo được xem là cuộc giải cứu phi công Mỹ lớn nhất trong chiến tranh Việt Nam
Bat 21 Bravo là tín hiệu liên lạc của trung tá Gene Hambleton vốn là sĩ quan không lưu và điện tử trên chiếc máy bay EB-66 có mã hiệu Bat 21 bị bắn rơi trong chiến dịch Mùa Hè Đỏ Lửa năm 1972 . Trong cuộc tấn công vào ngày 2 tháng 4 năm 1972, 2 chiếc EB-66 có mã hiệu Bat 20 do trung tá Robert Singletar lái và chiếc Bat 21 do Gene Hambleton phụ trách điện tử có nhiệm vụ hộ tống 3 chiếc máy bay ném bom B-52 oanh kích mục tiêu. Trong đó, chiếc Bat 21 có nhiệm vụ thu thập thông tin điện tử, gây nghẽn các dàn Radar của quân Bắc Việt
Chiếc Bat 21 bị trúng tên lửa phòng không SAM-2 và Gene Hambleton là sĩ quan duy nhất còn sống sót nhảy dù xuống đất. Hambleton đang nắm giữ thông tin tối mật về việc xâm nhập của Bộ Chỉ Huy Không Quân Chiến Lược và là chuyên gia về chống tên lửa phòng không từ mặt đất và ông cũng nắm giữ về các kế hoạch, chiến lược áp chế tên lửa phòng không ở Việt Nam. Do đó nếu ông bị bắt giữ thì những tổn thất về mặt tin tức tình báo là cực kỳ lớn. Do đó quân đội Mỹ phải tiến hành cuộc giải cứu khẩn cấp, chấp nhận cả những tổn thất nếu xảy ra và chiến dịch giải cứu phi công Mỹ Bat 21 Bravo được xem là cuộc giải cứu phi công Mỹ lớn nhất, kéo dài nhất với thêm 5 máy bay bị bắn rơi, 11 binh sĩ bị chết, 2 bị bắt giữ
Bối cảnh của chiến dịch giải cứu phi công Mỹ Bat 21 Bravo – Rescue of Bat 21 Bravo
Ngày 30 tháng 3 năm 1972, quân Giải Phóng mở chiến dịch Nguyễn Huệ hay còn gọi là chiến dịch Mùa Hè Đỏ Lửa 1972 mà phương Tây gọi là Eater Offensive 1972 với 2 sư đoàn 304 và 308, được sử yểm trợ của 3 trung đoàn độc lập của mặt trận B5 băng qua khu phi quân sự DMZ tấn công các tỉnh thuộc Vùng I Chiến Thuật
Ở khu vực giữa Cam Lộ và Đông Hà, quân Giải Phóng tập trung 2 trung đoàn thiết giáp với khoảng 150 xe tăng T-54 và xe bọc thép PT-76, 75 khẩu pháo cao xạ, 1 trung đoàn 47 khẩu pháo 130mm, 1 trung đoàn tên lửa phòng không SAM-2 . Tất cả tiến quân dọc theo QL 1
Tướng Creighton Abrams ra lệnh các máy bay ném bom chiến lược B-52 tiến hành cuộc oanh kích với mật danh Ánh Hồ Quang Điện nhằm yểm trợ quân đội Sài Gòn. Tuy nhiên do e ngại lượng lớn tên lửa phòng không SAM-2 nên Phi Đội tác chiến điện tử số 42 – 42nd Tactical Electronic Warfare Squadron (42 TEWS) được lệnh tăng cường yểm trợ. Do trong năm 1972, quân đội Mỹ đã rút quân khá nhiều khỏi chiến trường Việt Nam nên phi đội này thiếu hụt các sĩ quan cao cấp và Gene Hambleton là một trong những sĩ quan cao cấp còn đóng quân lại
Gene Hambleton lựa chọn cho mình chiếc BE-66 đã cũ với nhiệm vụ thu thập tín hiệu thông tin. Các chiếc EB-66 mới hơn được trang bị những thiết bị gây nhiễu mới nên tên lửa khó đánh trúng mục tiêu. Các chiếc EB-66 có nhiệm vụ thu hút các quả tên lửa phòng không, sau đó thực hiện các cuộc bứt phá vượt khỏi sự truy đuổi của các tên lửa đó
Tên lửa SAM-2 là tên lửa phòng không có đầu nổ gây chết người trong bán kính 46m, nhưng hệ thống tên lửa này không thể bám kịp nếu đối thủ thực hiện cuộc bẻ quặt với gia tốc lớn hơn 2GS – 20m/s trong khi các chiếc EB-66 có thể thực hiện cuộc bẻ lái với gia tốc 50m/s. Các chiếc máy bay EB-66 đã thực hiện thành công trong việc đánh lừa tên lửa hơn 100 lần
Diễn biến của chiến dịch giải cứu phi công Mỹ Bat 21 Bravo – Rescue of Bat 21 Bravo
Ngày 2 tháng 4 năm 1972, 2 chiếc EB-66 với phiên hiệu 21 và 22 được lệnh áp tải 3 chiếc máy bay B-52 tấn công quân Bắc Việt tại khu vực Đèo Mụ Giạ – Ban Karai Pass, Hambleton thuộc phi hành đoàn của chiếc EB-66 phiên hiệu 21 – số hiệu 54-0466. Khi đến khu vực Quảng Trị, tốp máy bay chạm phải lưới phòng không dày đặc của quân Giải Phóng. Quân Giải Phóng phóng lên 2 quả tên lửa SAM-2 nhưng 2 chiếc EB-66 đã ngăn chặn được. Quân Giải Phóng chỉnh lại Radar SNR-75 của tên lửa và phóng tiếp loạn tên lửa thứ 2 nhắm vào chiếc EB-66 số 21. Loạt đạn đầu được phóng từ phía Bắc nên chiếc EB-66 làm động tác bổ nhào về phía Nam nhưng loạt bắn tên lửa này lại từ phía Nam và chiếc 21 không tránh kịp. Sĩ quan phụ trách điện tử la to “Không được !” và viên phi công cố kéo chiếc máy bay vượt lên nhưng không kịp và quả tên lửa phát nổ phía dưới máy bay ở độ cao 8.000m
Hambleton có mật danh trong chuyến bay là Bat 21 Bravo đang ngồi phía sau phi công đã báo hiệu tất cả phi hành đoàn nhảy dù và ông lập tức bật ghế nhảy dù vọt ra ngoài. Ngay lúc đó, chiếc Bat 21 lại trúng tiếp quả tên lửa và nổ tung. 5 nhân viên còn lại của phi hành đoàn 6 người bao gồm : phi công là thiếu tá Wayne L. Bolte, ; phi công phụ là thiếu úy Robin F. Gatwood; sĩ quan điện tử : trung tá Anthony R. Giannangeli, trung tá Charles A. Levis, thiếu tá Henry M. Serex đều sau đó mất tích và đến nay vẫn chưa được tìm thấy
Bị bao vây
Thiếu tá Jimmy D. Kempton đang dẫn toán máy bay F-4 thuộc phi đoàn tác chiến chiến thuật số 390 thi hành oanh kích mục tiêu thì được cảnh báo có tên lửa SAM-2 và ông thấy 4 quả tên lửa được phóng lên và 1 quả trúng chiếc BAT 21. Ở độ cao thấp hơn, thiếu úy Bill Jankowski và đại úy Lyle Wilson trên chiếc 0-2 đang làm nhiệm vụ của máy bay chỉ huy tiền phương FAC thấy rõ chiếc Bat 21 bị nổ tung. Qua điện đài cấp cứu URC-64 , Hambleton liên lạc với Jankowski và cho biết đang đáp dù xuống và Jankowski quan sát thấy Hambleton đáp xuống 1 cánh ruộng khô ở phía Nam khu Phi quân sự – DMZ nơi đang có khoảng 30.000 quân Giải Phóng. Hỏa lực phòng không bắn lên dữ dội và chiếc 0-2 của Jankowski phải vội vã bốc lên cao. Jankowski đánh dấu khu vực của Hambleton cách cầu Cam Lộ 2km về phía Bắc và phía bắc của tỉnh lộ 88
Jankowski chuyển vị trí của Hambleton cho chiếc HC-130 mã danh King 22 là máy bay cứu hộ SAC (Search and Recue) đang hoạt động phía Nam Quảng Trị tuy nhiên, lưới phòng không của quân Giải Phóng quá dày đặc và bắn lên như mưa nên chiếc King 22 không thể đến cứu
Cùng lúc này, đại úy John Ripley là cố vấn của tiểu đoàn 3 Thủy Quân Lục Chiến VNCH đã cho nổ tung chiếc cầu trên QL 1 nơi sông Cửa Việt để ngăn chận quân Giải Phóng tràn xuống phía Nam nên hàng nghìn quân Giải Phóng và hàng chục xe tăng đã chuyển sang đi đường tỉnh lộ 88 cũng gần nơi Hambleton đã nhảy dù xuống
Sự quan trọng của trung tá Hambleton
Hambleton đã phục vụ trong quân đội 20 năm trong lực lượng không quân Mỹ, những năm 1960, ông tiếp tục phục vụ trong các dự án tên lửa hạt nhân đạn đạo PGM-19 Jupiter, Titan I ICBM, Titan II ICBM, sau đó, ông là phó Chỉ Huy lực lượng không quân tên lửa chiến lược số 390 – 390th Strategic Missile Wing
Tháng 4 năm 1972, ông chuyển sang Phi Đoàn tác chiến điện tử số 42 – 42nd Tactical Electronic Warfare Squadron (42 TEWS) thuộc không đoàn chiến đấu cơ chiến thuật số 388 – 388th Tactical Fighter Wing ở Korat, Thái Lan và ông được xem là 1 trong những chuyên gia hàng đầu về chống tên lửa và tác chiến điện tử ở chiến trường Việt Nam. Giai đoạn này, lực lượng tình báo Sô Viết được sự trợ giúp của điệp viên John Anthony Walker, đã có được những chiếc máy giải mã thông tin và có lẽ lực lượng quân đội Bắc Việt đã được thông báo cho biết ai đã nhảy dù xuống khu vực này và nếu Hambleton bị bắt, ông sẽ là đối tượng khai thác tin tức tình báo có giá trị cực lớn
Xem tiếp : Chiến dịch giải cứu phi công Mỹ Bat 21 Bravo – Rescue of Bat 21 Bravo – P2
