Trận Pleime 1965 – Battle of Plei Me 1965 là trận đánh kéo dài 38 ngày khi quân Giải Phóng tiến hành chiến dịch Pleime nhằm bao vây trại Pleime ở biên giới và do đó cũng gọi là cuộc bao vây Pleime 1965
Đây là trận đánh kéo dài trong nhiều ngày, bao gồm nhiều cuộc hành quân nhỏ khác (Dân Thắng 21, Long Reach, All the Way, Silver Bayonet I, Silver Bayonet II và Thần Phong 7) và cũng là cuộc đối đầu lần đầu tiên giữa quân Giải Phóng Miền Bắc đưa vào và quân đội Mỹ
Bối cảnh trận Pleime 1965
Đầu năm 1965, Miền Bắc đưa vào Nam sư đoàn 304 nhằm hỗ trợ cho quân Giải Phóng Miền Nam và sư đoàn này đến vùng Cao Nguyên vào tháng 8 năm 1965. Đầu tháng 10, Bộ tư lệnh Mặt trận B3 (Tây Nguyên) quyết định mở chiến dịch Plây Me do tướng Chu Huy Mẫn làm chỉ huy
Trận đánh Pleime theo kế hoạch của tướng Mẫn gồm 3 giai đoạn : Giai đoạn 1 : Dùng trung đoàn 33t ấn công trại Pleime. Giai đoạn 2 : Dùng trung đoàn 32 phục kích đoàn tiếp cứu. Giai đoạn 3 : Trung đoàn 32, 33 cùng quay về và hợp sức cùng trung đoàn 66 nhổ bỏ trại Pleime
Trại Pleime hay căn cứ Pleime là một tiền đồn hẻo được thiết lập vào tháng 10 năm 1963 lánh cách biên giới Cam Bốt khoảng 40 cây số, cách Quốc Lộ 14, 20 cây số về phía Tây và cách Pleiku khoảng 40 cây số về hướng Đông Nam. Trại này do một lực lượng đặc biệt hỗn hợp Mỹ-Việt-Thượng trấn giữ : toán Operations Detachment A-217 LLĐB Mỹ gồm 12 binh sĩ, các toán lực lượng Đặc Biệt Việt Nam Cộng Hòa gồm 14 chiến sĩ, và đơn vị Dân sự chiến đấu Thượng gồm 415 chiến sĩ thuộc các sắc tộc Jarai, Rhađê và Bahnar.
Tấn công trại Pleime
Trận Pleime bắt đầu vào lúc 22:00 ngày 19 tháng 10, một toán người Thượng đi tuần tra chung quanh trại Pleime bị tấn công, quân Giải Phóng sau đó áp sát đến trại, đại úy Harold M. Moore đã gọi không quân đến tiếp cứu và oanh tạc chung quanh để giải vây. Rạng sáng ngày 21, thiếu tá Charles A. Beckwith chỉ huy lực lượng giải cứu gồm 175 người với phần lớn là Biệt Động Quân VNCH được trực thăng đưa đến phía Đông Bắc của trại và cách trại 5km và đến trại vào ngày 22 tháng 10. Thiếu tá Charles A. Beckwith lệnh cho phản công để giải vây nhưng bị thiệt hại nặng với 14 người bị chết và phải quay về đóng quân trong trại. Lúc 1 giờ 40 sáng ngày 22/10, một phi cơ Skyraider A-1E bị bắn hạ khi bay trên trại Pleime. Phi công nhảy dù ra được nhưng rồi biệt tích hai ngày sau mới tìm được. Một phi cơ khác cũng bị bắn hạ, nhưng lần này phi công được cứu vớt ngay
Mỹ đã tiến hành cuộc thả tiếp tế và oanh kích yểm trợ lớn nhất Việt Nam thời bấy giờ với 696 phi vụ thả tiếp tế đạn dược, thuốc men, … và oanh kích bằng bom và rocket vào quân Giải Phóng, tuy nhiên kế hoạch của quân Giải Phóng không tấn công vào trại mà chỉ bao vây nhằm phục kích lực lượng tiếp cứu
Cuộc phục kích
Ngày 21 tháng 10, tướng chỉ huy Vùng II Chiến Thuật là tướng Vĩnh Lộc cùng tham mưu trưởng Nguyễn Văn Hiếu đã thành lập chiến đoàn giải cứu do trung tá Nguyễn Trọng Luật làm chiến đoàn trưởng thực hiện cuộc hành quân Dân Thắng 21 từ Phú Mỹ phía Nam Pleiku theo đường Tỉnh Lộc 6C đến Pleime để giải cứu. Nhưng đoàn tiếp cứu không tiến quân ngay mà lẫn quẫn phía Nam Pleiku chờ Tiểu Đoàn 91 Biệt Động Quân tiến quân theo hướng khác đến trại Pleime. Ngày 23, tướng Vĩnh Lộc tăng cường thêm 1 tiểu đoàn Biệt Động Quân đến khu vực nghi ngờ sẽ có phục kích để có thể tấn công lực lượng phục kích từ phía sau. lúc 17:30, khi đến cây số số 4 cách Pleime 5km, đoàn tiếp cứu bị trung đoàn 32 của trung tá Nguyễn Hữu An phục kích ở khúc đầu và khúc đuôi. Khúc đầu gồm các chiến xa M41 và thiết vận xa M113 đã dùng hỏa lực mạnh nên đẩy lùi được cuộc phục kích nhưng khúc đuôi gồm các xe tải có 2 đại đội Biệt Động Quân hộ tống đã bị thiệt hại nặng. Máy bay Mỹ oanh kích dữ dội để giải cứu.
Vào 3 giờ sáng ngày 24/10, Tiểu Đoàn 966 trừ bị của Trung Đoàn 32 chia làm ba mũi dùi tấn công vào Chiến Đoàn tiếp viện. Nhưng rồi địch quân cũng bị phản pháo dữ dội gây tổn hại nặng nề và lại đành phải lủi vào rừng.
Đoàn tiếp cứu vẫn đến được trại vào ngày 25. Quân giải phóng rút lui về hướng Tây và trại Pleime được giải vây
Truy kích quân Giải Phóng
Sau khi giải vây trại Pleime, ngày 26 tháng 10, 1 số đơn vị thuộc sư đoàn 1 không kỵ được đưa đến trại Pleime cùng với tướng William Westmoreland – Chỉ huy quân đội Mỹ ở Việt Nam, tướng Westmoreland đã tổ chức sở huy chiến thuật ở đây và giao cho chuẩn tướng Richard T. Knowles tiến hành truy kích quân Giải Phóng
Chuẩn tướng Richard T. Knowles đã vạch kế hoạch phát triển trận Pleime rộng hơn và mở cuộc hành quân Long Reach với lực lượng chính là sư đoàn 1 Không Kỵ Mỹ và lực lượng Nhảy Dù VNCH đóng vai trò dự bị. Cuộc hành quân Long Reach gồm 3 cuộc hành quân nhỏ bao gồm : All the Way (do lữ đoàn 1, ngày 27 tháng 10 – ngày 9 tháng 11), Silver Bayonet I (do lữ đoàn 3, ngày 9 tháng 11 – ngày 17 tháng 11) và Silver Bayonet II (do lữ đoàn 2, ngày 18 tháng 11- ngày 26 tháng 11)
Lữ đoàn 1 do Đại Tá Harlow Clark chỉ huy đã tiến hành lùng sục phía Bắc và phía Tây trại Pleime. 1 chỉ huy quân Giải Phóng mô tả quân Giải Phóng đã ở tình trạng nghiêm trọng sau cuộc bao vây, trung đoàn 33 QGP bị thiệt nặng gần 40% với 600 binh sĩ chết trong quân số 1.400 người, trung đoàn 32 vẫn còn gần nguyên vẹn
Ngày 1 tháng 11, quân Mỹ phát hiện 1 bệnh viện của Quân Giải Phóng và giết chết hơn 99 quân GP với thiệt hại 11 lính Mỹ chết và 47 bị thương. Ngày 3 tháng 11, quân Mỹ phục kích trung đoàn 66 quân Giải Phóng vừa mới được đưa đến và giết chết 72 người với 4 lính Mỹ chết . Ngày 6 tháng 11, 2 đại đội lính Mỹ đụng trận giết chết 77 quân Giải Phóng và có 27 lính Mỹ chết, 73 bị thương. Ngày 9 tháng 11, cuộc hành quân All the Way chấm dứt và lữ đoán 1 được rút về căn cứ An Khê, thay thế bằng cuộc hành quân Silver Bayonet I do lữ đoàn 3 đảm nhận
Xem tiếp : Trận đánh Pleime – Battle of Plei Me 1965 – P2
