Trong 3 tháng giao tranh để giành đồi 1062 trong trận Thượng Đức năm 1074 – Hill 1062 in battle of Thuong Duc, lực lượng Nhảy Dù tổn thất gần 500 người tử trận với gần 2.000 bị thương, phía Bắc Việt tổn thất hơn 2.000 người tử trận với trên 3.000 bị thương
Nhìn vào bản đồ, đồi 1235 – Hill 1235 là cao nhất cách Tỉnh lộ 4 khoảng 6km về phía Bắc. Tuy nhiên, đồi 1062 – Hill 1062 cách đó khoảng 2 km về phía Nam lại có vị trí chiến lược quan trọng hơn cả do có thể quan sát khống chế toàn bộ khu vực Liên Tỉnh Lộ 4 và thung lũng sông Vu Gia từ Thường Đức kéo dài cho đến Đại Lộc. Quân Giải Phóng đã chiếm ngọn đồi 1062, từ đây quân Giải Phóng đã quan sát và chỉ điểm cho pháo binh bắn dữ dội và chính xác vào Q. Đại Lộc cũng như dội hỏa lực vào lực lượng giải cứu trên đường TL 4. Do đó, nhiệm vụ đầu tiên của đơn vị Nhảy Dù là tái chiếm đồi 1062 và các dãy đồii dọc phía Nam đường TL 4
Lữ Đoàn 1 Nhảy Dù là đơn vị được giao cho nhiệm vụ chiếm lại đồi 1062 cùng các ngọn đồi lân cận tiếp giáp với Liên Tỉnh Lộ 4 trong khi Lữ Đoàn 3 Nhảy Dù lục soát xung quanh thung lũng Đại Lộc ở phía Tây quận Hiếu Đức và làm thành phần trừ bị sẵn sàng tiếp ứng.
Ngày 18 tháng 8, các tiểu đoàn 8 và tiểu đoàn 9 của lữ đoàn 1 tấn công lực lượng thuộc trung đoàn 29, sư đoàn 324 có nhiệm vụ chốt chặn đường TL 4. Sư đoàn 304 cũng là đơn vị đã ngăn chận đường tiến của chiến đoàn 2 trong suốt thời gian qua. Suốt cả tháng, 2 tiểu đoàn 8 và 9 đã thay nhau nhổ từng chốt Quân Giải Phóng bám chặt trong những hốc núi và tiến dần lên Đồi 1062. Lực lượng trung đoàn 29 quân Giải Phóng bị tổn thất nặng. Binh Đoàn 3 hay còn gọi binh đoàn Tây Nguyên của Bắc Việt đã lệnh cho sư đoàn 2 hay còn gọi là sư đoàn 2 Quảng Đà lên Thượng Đức để thay thế cho trung đoàn 66, sư đoàn 304 để đơn vị này sang chi viện cho trung đoàn 29 đang bị các tiểu đoàn Nhảy Dù tấn công . Đến đầu tháng 9, thêm trung đoàn 24 của sư đoàn 304 được đưa đến để chận đánh lực lượng Nhảy Dù. Như vậy cho đến đầu tháng 9, đối mặt với 2 lữ đoàn Nhảy Dù là 3 sư đoàn Bắc Việt bao gồm : sư đoàn 324, sư đoàn 304 và sư đoàn 2 Quảng Đà hay còn gọi là sư đoàn Quảng Đà. Ngày 19 tháng 9, lữ đoàn 1 Nhảy Dù báo cáo đã lên được trên đồi 1062
Ngày 2 tháng 10, lữ đoàn 1 Nhảy Dù với 3 tiểu đoàn 1, 8, 9 được tăng cường tiểu đoàn 2 từ lữ đoàn 3 Nhảy Dù đã tái chiếm được đồi 1062 . Tiểu đoàn 2 và tiểu đoàn 9 đã xây dựng tuyến phòng thủ trên một số điểm cao ở phía Nam của đồi 1062. Sư đoàn 304 Quân Giải Phóng đã bị thiệt hại hơn 300 người và 7 người bị bắt làm tù binh trong các cuộc giao chiến với Nhảy Dù quanh khu vực đồi 1062. Sư đoàn 304 hay còn gọi là sư đoàn Điện Biên là đơn vị chính quy đầu tiên của tướng Giáp trong giai đoạn 950
Trong suốt những tuần tiếp theo, lữ đoàn 1 đã liên tiếp đẩy lùi nhiều đợt tấn công của sư đoàn 304 nhằm tái chiếm đồi 1062 . Vào giữa tháng 10, trung đoàn 24 QGP đã tổ chức tấn công vào các chốt phòng thủ trên đồi 383 và 126 và đã lọt vào khu vực đã bị lực lượng Nhảy Dù chuẩn bị trước yếu tố tác xạ, cuộc pháo kích đã ập xuống và khiến trung đoàn 24 tổn thất hơn 250 người bị chết
Vào giữa tháng 10, lực lượng lữ đoàn 1 Nhảy Dù đã bị tổn hao nặng, mỗi tiểu đoàn chỉ còn chưa đến 500 binh sĩ . Từ đầu tháng 10, quân Giải Phóng tổn thất hơn 1.200 người. Dù vậy, quân Giải Phóng vẫn liên tục tổ chức tấn công nhằm chiếm lại ngọn đồi chiến lược này. Ngày 29 tháng 10, trung đoàn 29 mở cuộc tấn công lớn kết hợp với việc phun hơi cay trên đồi 1062 khiến tiểu đoàn 1 Nhảy Dù không chống trả nổi đã phải rút lui. Ngày 2 tháng 11, quân Giải Phóng đã tái chiếm đồi 1062
Một cựu chiến binh Bắc Việt tại mặt trận Thượng Đức ở Trung Đoàn 66 thuộc Sư Đoàn 304 kể lại :
“Tấn công trận Thượng Đức trực tiếp chỉ có Trung Đoàn 66 của Sư Đoàn 304. Một trung đoàn của Sư Đoàn 324 (đã hạ đồn Dakpek) không trực tiếp tấn công, chỉ dàn quân chờ đánh tiếp viện. Sau khi lấy được Thường Đức, Trung Đoàn 66 thiệt hại 3/4 quân số và sau này là lược lượng chính tiếp cả 3 lữ đoàn Nhảy Dù. Trong trận lấy lại ngọn 1062 ngày 29 tháng 10 năm 1974, đại đội của tôi chỉ có 27 tay súng đã giành lại 1062.
Trận này, chúng tôi kéo 1 khẩu súng chống tăng 85 mm bắn trực xạ, súng 14.5 mm phòng không 4 nòng, hạ nòng yểm trợ bộ binh. Khi chiếm được 1062, chỉ còn 5 người trong đó có tôi, đến ngày 31 tháng 10 đại đội tôi chỉ còn 1 người trên đỉnh 1062. “
Kết hợp với trận Thượng Đức – battle of Thuong Duc, quân Giải Phóng với sư đoàn 316 và 320 đã tấn công dữ dội vào tuyến phòng thủ tỉnh Thừa Thiên khiến lực lượng nơi đây đã yêu cầu tướng Trưởng rút bớt lực lượng Nhảy Dù về chi viện. Tuy nhiên, tướng Trưởng từ chối và yêu cầu chuẩn tướng Lê Quang Lưỡng là sư đoàn trưởng sư đoàn Nhảy Dù tổ chức tái chiếm đồi 1062
Ngày 8 tháng 11, lữ đoàn 1 lại tổ chức tấn công đồi 1062 từ phía Nam, các cuộc giao chiến trên các ngọn đồi và các vùng lõm giữa các ngọn đồi liên tiếp diễn ra và là trận đánh ác liệt nhất kể từ khi Hiệp Đình Paris được ký kết. Lực Lượng Nhảy Dù đã tổn thất rất nặng, đã có gần 500 binh sĩ tử trận và hơn 2.000 người bị thương kể từ khi lực lượng Nhảy Dù được chuyển đến Thượng Đức vào ngày 15 tháng 8. Quân Giải Phóng tổn thất hơn 2.000 người và trên 3.000 bị thương
Sư đoàn Nhảy Dù có 3 lữ đoàn với 9 tiểu đoàn thì đã có 2 lữ đoàn với 7 tiểu đoàn đã chiến đấu ròng rã trong suốt 3 tháng qua và đến giữa tháng 11, Nhảy Dù đã tái chiếm lại đồi 1062.
Một trung đội trưởng tiểu đoàn 1 Nhảy Dù kể :
“Ngày đó trận phản công tái chiếm đỉnh đồi 1062 của Cộng quân đã mang tổn thất cho cả hai bên vô số nhân mạng. Trung đội lính dù cùa 1 binh chủng tổng trừ bị hào hùng, cấp số lý thuyết là 42 người, mà thực tế giờ đây đang nghênh chiến, đối diện với tử thần chiến tranh chỉ đơn thuần có….4 người mệt mỏi, quên cả ăn uống đã 2 ngày”
Dù đã tái chiếm được đồi 1062 nhưng Quân Giải Phóng vẫn đang giữ đồi 1235, từ đây, quân Giải Phóng có thể thấy rõ các vị trí phòng thủ trên đồi 1062 . Dù biết vậy nhưng tướng Trưởng không có đủ lực lượng để tiến đánh đồi 1235, ông chỉ có thể cho phòng thủ đồi 1062 và những vị trí đã chiếm được với 7 tiểu đoàn Nhảy Dù đã mệt mõi và suy yếu. Trái lại, quân Giải Phóng với 3 sư đoàn 304, 324 và sư đoàn 2 Quảng Đã vẫn còn đủ sức để tung các cuộc tấn công mới
Cuối năm 1974, các tiểu đoàn Nhảy Dù lần lượt được rút khỏi đồi 1062 chỉ giữ lại đây tiểu đoàn 1 và tiểu đoàn 7 Nhảy Dù để tuần tiễu chung quanh. Hai tiểu đoàn này đặt bản doanh ở núi Đông Lâm ở phía Đông đồi 1062 và ở đồi 52. Việc phòng thủ hoàn toàn dựa vào hỏa lực của pháo binh để chống lại việc quân Bắc Việt tái chiếm đồi 1062.
Mùa mưa đã bắt đầu từ tháng 10 ở tỉnh Quang Nam và thời tiết đã ngăn cản các cuộc không yểm . Cả hai phía đều tổn hại rất nặng và cần thời gian hồi phục.
Tổng kết trận Thượng Đức
Mặc dù quân đội VNCH thắng về mặt chiến thuật khi chận đứng được đà tấn công của quân Bắc Việt. Tuy nhiên về mặt chiến lược thì lại thất bại khi mất chi khu Thượng Đức khiến sườn trái của Đà Nẵng bị hở và bị uy hiếp nặng nề. Nhiều người đánh giá rằng nếu không có lực lượng Nhảy Dù thì quân Giải Phóng với 3 sư đoàn đã có thể dễ dàng đánh chiếm Đà Nẵng vào năm 1974
Việc mất Thượng Đức đã cho thấy sự thiếu hụt trầm trọng và nhân lực cũng như vũ khí khi Quân Đoàn I được đánh giá là Quân Đoàn mạnh nhất đã không đủ sức mạnh để có thể tự đảm nhiệm an toàn trong khu vực mình khi bị quân Giải Phóng tấn công mà phải sử dụng đến đơn vị nhảy dù là lực lượng Tổng Trừ Bị.
Việc chỉ có một sư đoàn Nhảy Dù và một sư đoàn Thủy Quân Lục Chiến làm Tổng Trừ Bị cho thấy VNCH đã không đủ lực lượng mỗi khi xảy ra các trận đánh lớn
Việc chuyển 1 lữ đoàn ra Quảng Nam đã mất nhiều ngày cho thấy sự thiếu hụt về máy bay vận tải cũng như trang thiết bị quân sự từ khi Mỹ rút lui và cắt giảm viện trợ . Cũng trong trận Thượng Đức , hỏa lực chi viện của không quân cũng như pháo binh VNCH không nhiều, đó là do tình hình viện trợ đã bị cắt giảm khiến hỏa lực yểm trợ bị thiếu hụt trầm trọng.
Về phía quân Giải Phóng, với việc chiếm được Thượng Đức, tuyến đường mòn Hồ Chí Minh và đường tiếp liệu theo QL 14 đã được an toàn ở sườn trái . Trong trận Thượng Đức, quân Giải Phóng cũng đã nhận ra sự yếu kém của sư đoàn 304 nên trong đợt tấn công miền Nam Việt Nam vào năm 1975, sư đoàn này không đảm nhiệm trọng trách nào lớn
Xem lại từ đầu : Trận Thượng Đức 1974 – Battle of Thuong Duc năm 1974 – P1
Xem lại : Trận Thượng Đức 1974 – Battle of Thuong Duc năm 1974 – P2
