Trận Nà Sản năm 1952 – Battle of Na San 1952 là trận đánh lớn trong cuộc lịch sử kháng chiến chống Pháp của chiến tranh Việt Nam diễn ra khi quân đội Nhân dân Việt Nam mở chiến dịch Tây Bắc và tướng Pháp Salan quyết định tăng cường Nà Sản để chống trả với Việt Minh
Nà Sản là tên một làng Thái ở giữa một thung lũng dài 5 km, rộng 2 km, xung quanh có núi đồi cao bao bọc, cách Hà nội 190 cây số theo đường thẳng, và cách khoảng 40 phút bằng máy bay. Dân cư thưa thớt, toàn người Thái sống về nghề làm rẫy. Giữa lòng chảo có một phi đạo dài một l km dùng cho máy bay hai động cơ Dakota lên xuống được. Nà Sản cũng nằm trên tỉnh lộ số 41 nối liền Lai Châu, Điện Biên qua Sơn La, Mộc Châu xuống Thanh Hóa hoặc sang Hoà Bình về Hà Nội, vì vậy vị trí Nà Sản quan trọng trong việc tiếp tế bằng đường bộ cho khu vực Thái và trấn giữ vùng Thượng Lào.
Thiếu tá chỉ huy Pháp Jean Gilles lần đầu áp dụng chiến thuật “Con Nhím” ở Đông Dương ở trận Nà Sản, chiến thuật là 1 hệ thống tập đoàn cứ điểm bao quanh và giữ mối tiếp viện bằng đường hàng không. Giống như con nhím với các cứ điểm phòng vệ giống như gai nhím. Chiến thuật có tác dụng phòng ngự, chống lại những đợt tấn công của đối phương chứ không phải tấn công đối phương, do đó sẽ không rơi vào bẫy phục kích
Đầu tháng 11 năm 1952, một cầu không vận ngày đêm hoạt động, chuyên chở các đồ tiếp tế: đạn dược, lương thực, xe ủi đất, hàng ngàn tấn dây kẽm gai và lừa ngựa từ Hà Nội lên Nà Sản (lừa ngựa để chuyên chở nước uống và tiếp tế lương thực đạn dược cho các đồn điểm tựa đóng trên núi). Để xây dựng hệ thống cứ điểm Nà Sản , Pháp đã sử dụng hai đại đội công binh và hàng ngàn phu phen xây cất 30 điểm tựa xung quanh lòng chảo, các cứ điểm nối với nhau bằng hệ thống giao thông hào, bên ngoài được phủ dây thép gai. Lực lượng phòng vệ gồm có 8 tiểu đoàn và 6 khẩu trọng pháo 105 ly và sau khi tận Nà Sản diễn ra, cứ điểm được tăng cường thêm 2 tiểu đoàn
Trận Nà Sản bắt đầu vào đêm 30 tháng 11 rạng ngày 1 tháng 12, QĐNDVN ồ ạt tấn công vào các điểm tựa phía đông bắc. Trung đoàn 102 cùng trung đoàn 88 của Đại đoàn 308 tiến công Pú Hồng (điểm cao 753). Sau 1 giờ 45 phút chiến đấu, QĐNDVN chiếm được điểm tựa số 24 do trung úy Pipart phụ trách với một đại đội lính Thái và lính Maroc, diệt bốn trung đội của GM1 đóng tại đây, bắt sống viên quan ba chỉ huy. Cùng đêm, tiểu đoàn 115 của trung đoàn 165 Đại đoàn 312 tiến công vị trí Bản Hời. Sau hơn một giờ chiến đấu, QĐNDVN diệt một đại đội địch. Tới gần sáng, nhờ trọng pháo và không quân yểm trợ, Gilles phản công với những đơn vị dự trữ, QĐNDVN rút lui, Gilles lấy lại được đồn. Không lâu sau trận này, ngày 23 tháng 12 năm 1952, Gilles được phong Chuẩn tướng (général de brigade)
Đêm hôm sau, 11 tiểu đoàn QĐNDVN ồ ạt tấn công vào hai đồn chính bảo vệ cứ điểm Nà Sản. Từ 9 giờ đêm đến 7 giờ sáng, nhờ thời tiết tốt nên máy bay Pháp thả pháo sáng khắp trận địa, liên tiếp ném bom và bắn pháo liên thanh xuống vị trí QĐNDVN, đồng thời các giàn đại bác nhả đạn xung quanh đồn, ở trong đồn thì lính cố sức cầm cự, QĐNDVN thiệt hại nhiều mà không chiếm được đồn. Trung đoàn 209 đánh Bản Vây cũng không kết quả. Trời sáng, Pháp dùng máy bay oanh tạc và bắn trên 5.000 quả đạn pháo để cứu nguy cho các cứ điểm. Đến sáng, QĐNDVN rút lui.
Ngày 2 tháng 12, không quân Pháp thả dù tăng cường thêm cho Nà Sản hai tiểu đoàn, quyết giữ tập đoàn cứ điểm này. Những ngày sau, QĐNDVN biết là vấp phải sức kháng cự mạnh mẽ, nếu tiếp tục tấn công thì bất lợi. Trước những khó khăn mới nảy sinh, Bộ chỉ huy chiến dịch quyết định kết thúc chiến dịch Tây Bắc, QĐNDVN rút lui khỏi Nà Sản không trở lại nữa.
Dù thắng trận Nà Sản, Pháp vẫn muốn tìm giải pháp chính trị để rút khỏi Đông Dương, do đó Pháp đã bỏ Nà Sản vào năm 1953. Từ chiến thuật “Con Nhím” thành công ở Nà Sản, Pháp đã xây dựng tập đoàn cứ điểm to lớn hơn là căn cứ Điện Biên Phủ. Và từ bài học này ở trận Nà Sản, quân đội Nhân Dân Việt Nam đã tìm ra cách để đánh bại quân Pháp ở trận đánh Điện Biên Phủ lịch sử
