Trận Ấp Bắc năm 1963 trong chiến tranh Việt Nam – Battle of Ap Bac in Vietnam war là trận đánh diễn ra giữa quân đội Việt Nam Cộng Hòa do cố vấn Mỹ chỉ huy với quân giải phóng ở Ấp Bắc tỉnh Tiền Giang
Trận đánh Ấp Bắc diễn ra vào tháng 1 năm 1963 ở thị trấn Ấp Bắc tỉnh Mỹ Tho nay là tỉnh Tiền Giang cách Sài Gòn 65km. Tham gia trận đánh này có một tiểu đoàn thuộc sư đoàn 7 bộ binh, 2 tiểu đoàn bảo an, 1 chi đội xe thiết giáp M113. Tất cả khoảng 1.800 người và được cố vấn Mỹ chỉ huy. Quân Giải Phóng Việt Nam có khoảng 2 tiểu đoàn và một số đơn vị chiến đấu địa phương
Tháng 11 năm 1962, mặt trận giải phóng Miền Nam ra lệnh cho tiểu đoàn 261 và tiểu đoàn 514 ở Định Tường tiến hành các trận đánh nhằm chống lại chiến thuật Ấp chiến lược của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa. Ngày 28-30 tháng 12, máy bay Mỹ trang bị máy nghe lén đã phát hiện các hoạt động của quân Giải Phóng ở xã Tân Thới tỉnh Định Tường. Đến tháng 1 năm 1963, quân Mỹ phát hiện 2 đại đội quân Giải Phóng đóng ở Ấp Bắc và Tân Thới, cách nhau 1.5km
4h sáng ngày 2 tháng 1, trận Ấp Bắc – battle of Ap Bac bắt đầu khi quân đội Việt Nam Cộng Hòa bắt đầu hành quân. Kế hoạch cần 30 chiếc trực thăng CH-21 Shawnee để đổ bộ toàn bộ tiểu đoàn 1 thuộc trung đoàn 11. Tuy nhiên chỉ có sẵn 10 chiếc trực thăng, nên quân đội Việt Nam Cộng Hòa chỉ có thể đổ bộ 1 đại đội và phải giữ vị trí chờ toàn bộ tiểu đoàn đến. Đến 7h sáng, trực thăng mới có thể độ bộ đại đội đầu tiên. Do các đơn vị chính quy của Quân đội VNCH đến trễ nên 2 tiểu đoàn bảo an A và B của thiếu tá tỉnh trưởng Lâm Quang Thơ phải tự mình chối lại quân Giải Phóng Việt Nam. Khi toán quân lính bảo an của tiểu đoàn A vừa tiến đến phía Nam Ấp Bắc trong tầm 30m, quân Giải Phóng đã nổ súng và giết chết đại đội trưởng và làm bị thương tiểu đoàn trưởng, pháo của quân VNCH bắn không chính xác do quân giải phóng bắn cực rát khiến người điểu khiển hỏa lực không thể ngóc đầu dậy để quan sát pháo nổ để điều chỉnh cự li. Lâm Quang Thơ không thể gửi lính chi viện cho tiểu đoàn A
Ở hướng Bắc Ấp Bắc, tình hình cũng không khá hơn khi 3 đại đội của tiểu đoàn 1 trung đoàn 11 bị bắn rát khiến không thể tiến lên. Đại tá Bùi Minh Đạm sư đoàn trưởng sư đoàn 7 đã ra lệnh tấn công vào hướng đông và hướng tây để đánh thọc sườn quân giải phóng
Cố vấn Mỹ là John Paul Vann đã ra lênh 10 chiếc CH21 được mệnh danh “chuối bay” được hộ tống bởi 5 chiếc trực thăng vũ trang Huey đáp đại đội dự bị xuống hướng Tây và Nam cách 300m nhưng sự liên lạc và phối hợp giữa các đơn vị không tốt nên trực thăng đã đổ lính xuống hướng Tây và bị súng máy và tiểu liên của quân giải phóng bắn trả ác liệt. 1 chiếc CH-21 bị bắn hạ, chiếc CH-21 khác được lệnh quay lại cứu phi đoàn đã bị hỏng máy khi tiếp đất, chiếc CH-21 thứ 3 cũng bị bắn hỏng, 1 chiếc Huey quay lại trợ giúp bị bắn hỏng rotor xoay. Đến 10h30, toàn bộ quân VNCH ở cánh này đều không thể nhúc nhích
John Paul Vann đã gọi điện cho đại úy Lý Tòng Bá là chỉ huy của chi đội 4 thiết giáp đến cứu những chiếc trực thăng. Lúc này, chiếc CH-21 thứ 5 bị bắn hạ khi đang cố cứu phi đoàn những chiếc trực thăng bị bắn rơi. Đến 13h30, những chiếc M113 đến được nơi những chiếc trực thăng bị bắn rơi mà di chuyển theo cách đơn lẽ chứ không theo đội hình. Những người lính điều khiển súng máy trên M113 đều không có tấm khiên che chắn nên bị bắn hạ đến 14 người khiến tinh thần của binh lính trên xe M113 đều sợ hãi. Đến 14h30, những chiếc M113 đều rút chạy
Đến 16h, máy bay C-123 đến thả 300 lính dù thuộc tiểu đoàn 8 nhảy dù, nhưng lại thả nhầm ngay trước những chiến hào quân giải phóng và quân Giải Phóng dễ dàng bắn hạ những con mồi ngay trước mắt mình và tiểu đoàn 8 nhảy dù tổn thất 19 chết và 33 bị thương
Đến lúc trời tối, quân Giải Phóng bắt đầu rút về hướng đông và mang theo những người bị thương, trận Ấp Bắc kết thúc
Trong trận Ấp Bắc, quân Việt Nam Cộng Hòa tổn thất 83 chết và ít nhất 100 người bị thương. Các cố vấn Mỹ và phi công Mỹ chết 3 người và bị thương 8 người. Trong tổng số 15 trực thăng yểm trợ trong trận Ấp Bắc, có đến 5 chiếc bị bắn rơi. Quân giải phóng đã có 1 chiến thắng thực sự khi đánh bại cuộc tấn công của quân Việt Nam Cộng Hòa có sự yểm trợ của máy bay, trực thăng và xe tăng và sự trợ giúp của cố vấn Mỹ. Tổn thất của quân Giải Phóng rất thấp với 18 tử trận và 39 bị thương
