Dieter Dengler – Tù bình chiến tranh Mỹ đầu tiên trốn thoát khỏi trại giam Lào
Dieter Dengler (22 tháng 5, 1938 – 7 tháng 2, 2001) là 1 trong 2 trong số 7 tù binh chiến tranh bị giam ở Lào đã trốn thoát và cũng là tù binh chiến tranh Mỹ đầu tiên đã trốn thoát trong chiến tranh Việt Nam
Dieter Dengler sinh ra và lớn lên ở Đức và sau đó đến Mỹ, tham gia lớp huấn luyện trở thành phi công của máy bay tấn công AD Skyraider. Năm 1965, phi đội của Dieter Dengler đến đóng quân trong tàu sân bay USS Ranger và tham chiến ở Việt Nam. Tháng 12 , đội của Dieter Dengler đóng quân ở Yankee Station và tham gia các chiến dịch bí mật ở Lào nhằm chống lại Pathet Lào và quân Giải Phóng Việt Nam hoạt động ở Lào
Ngày 1 tháng 2 năm 1966, trung úy Dengler cùng 3 máy bay khác tiến hành phi vụ tấn công đoàn xe vận tải ở Bắc Việt, nhưng gió lớn khiến tốp máy bay chuyển sang tấn công tuyến đường Hồ Chí Minh nằm phía Tây đèo Mụ Giạ. Lúc này, các hoạt động của quân sự Mỹ ở Lào đều là bí mật. Sau khi bay được khoảng 2h 30 phút . Máy bay của Dieter Dengler bị trúng đạn phòng không. Sau khi cố gắng đáp máy bay xuống đất trống, Dieter Dengler bị văng ra khỏi nơi đáp 30m và bất tỉnh sau đó bị Pathet Lào bắt giữ. Pathet Lào là lực lượng được quân Giải Phóng Miền Bắc hậu thuẫn nhằm chống lại chính quyền Hoàng Gia Lào và kiểm soát các khu vực dọc đường mòn Hồ Chí Minh
Sau khi bị bắt, trung úy Dengler bị đánh đập và bị yêu cầu ký tên vào tờ giấy tố cáo tội ác của quân Mỹ nhưng Dengler từ chối. Sau đó, tù binh Dieter Dengler bị giam giữ ở Par Kung, nơi đây, anh gặp 6 tù bình khác là :
- Phisit Intharathat (Người Thái)
- Prasit Promsuwan (Người Thái)
- Prasit Thanee (Người Thái)
- Y.C. To (Trung Quốc)
- Duane W. Martin (người Mỹ)
- Eugene DeBruin (người Mỹ)
Những người này là tù binh phi công Mỹ hoặc những dân sự làm việc cho các công ty Mỹ và đã bị giam giữ nhiều năm
“Khi gặp những người này. Tôi cảm giác kinh khủng. Một người đang cầm những khúc ruột trên tay. Một người không có răng và miệng đang nhiễm trùng khủng khiếp. Anh ta đã nhờ người khác dùng đinh và đá để đục răng ra nhằm chảy mủ từ chân răng của anh ta. Tôi biết tôi cũng sẽ ở những tình trạng như thế này sau vài tháng nữa”
Tất cả mọi người đều đói vì thiếu thức ăn và ai cũng bị chứng kiết lỵ kinh niên. Một thời gian sau, tất cả bị dời đến trại giam ở Hoi Het. Sau khi nghe loáng thoáng tất cả sẽ bị xử bắn. Toàn bộ tù binh quyết định tổ chức vượt trại giam
Ngày 29 tháng 6, lợi dụng lúc mấy người lính canh bỏ súng để ăn cơm. Các tù binh chiến tranh Mỹ đã tấn công và lấy được 1 súng M1, 1 súng trường Trung Quốc, 1 súng Carbin Mỹ và 1 súng AK-47. Các lính canh phát hiện, 2 bên nổ súng. Martin và Dengler chạy chung với nhau. Còn lại phân thành 2 nhóm. Ngoại trừ Phisit sau đó bị bắt lại và được quân đội chính phủ Lào cứu thoát. Tất cả đều không ai biết tung tích sau đó
Cả 2 đều là chân trần và may mắn tìm được 1 chiếc giày và thay nhau mang bằng cách dùng dây mây để cột lại và cố gắng đi về hướng con sông. Dengler nói : “con sông sẽ chảy đến sông Me Kong và mang chúng ta đến biên giới Thái Lan và sẽ được tự do”
Họ đóng 1 chiếc bè và ra sức chèo. Ban đêm thì cột thân mình vào bè để tránh bị hất xuống sông do sông chảy siết. Ban ngày thì phủ lá cây và bùn lên trên để ngụy trang. Họ tìm thấy vài ngôi làng nhỏ nhưng lẩn tránh để không bị phát hiện. Họ trốn trong 1 ngôi làng nhỏ bỏ hoang với 1 chút gạo và 1 chút thức ăn nhưng vẫn luôn bị đói. Dengler dùng thuốc súng để làm vệt lửa đánh dấu chữ SO vào ban đêm khi 1 chiếc C-130 bay ngang qua. Máy bay thả pháo sáng. Hai tù binh Mỹ vui mừng vì cho rằng họ đã được phát hiện. Nhưng sáng hôm sau, chẳng có toán giải cứu nào đến cứu họ
Martin do quá đói nên liều mình đến làng Akha gần đó để trộm thức ăn. 1 em bé nhìn thấy và la lên, dân làng chạy đến và chém bay đầu Martin. Dengler chạy thoát về ngôi làng bỏ hoang lần trước. Lần này khi C-130 bay ngang qua. Dengler đốt cháy căn lều nhưng máy bay C-130 thả pháo sáng đáp tín hiệu, nhưng các nhân viên tình báo ở căn cứ Udorn Royal Thai Air Force Base không nhận biết được là tín hiệu của kêu cứu
Ngày 20 tháng 7, sau 23 ngày trốn trại giam, các phi công Mỹ phát hiện có người đang vẫy tín hiệu kêu cứu. Phi công Mỹ là Eugene Peyton Deatrick đã báo cho đội tiếp cứu nhưng các trực thăng Mỹ cho rằng đây là Việt Cộng vì không ghi nhận được có máy bay Mỹ rơi ở khu vực này nhưng Dengler vẫn tiếp tục vẫy tín hiệu và lần này được cứu lên trực thăng. Do lo ngại Dengler là Việt Cộng, các phi công đã ghì chặt Dengler dưới sàn và tiến hành cởi hết đồ Dengler để đề phòng mang lựu đạn hoặc vũ khí. Họ chỉ tìm thấy 1 con rắn đang bị ăn dở dang mà Dengler cất dưới lớp áo.
Khi về đến Đà Nẵng, danh tính Dieter Dengler được ghi nhận. Đã xảy ra cuộc tranh cãi giữa không quân Mỹ và Hải Quân Mỹ vì cả 2 phía đều giành quyền chữa trị cho Dengler. Sau cùng, Dengler được mang về tàu sân bay Ranger. Buổi tối, Dengler luôn bị ám ảnh về tinh thần nên bạn bè đã phải đặt anh trong 1 buồng ngủ nhỏ chèn chung quanh bằng gối để Dengler được cảm giác an toàn. Ông cao 175cm nhưng khi trở về, chỉ còn nặng 45Kg. Sụt mất 42Kg
Sau khi hồi phục, Dengler tiếp tục ở trong Hải quân đến hết hạn quân ngũ. Sau đó anh giải ngũ và trở thành phi công dân sự.
Năm 1977, anh trở lại Lào và được Pathet Lào đón tiếp, anh đã ghé thăm lại trại giam
Năm 2000, anh bị chẩn đoán mang chứng bệnh ALS – rối loạn thần kinh không thể điều trị và năm 2001, anh đã tự sát bằng súng. Hải Quân Mỹ đã long trọng tổ chức đám tang cho anh với nghi lễ bằng cuộc bay trình diễn bằng máy bay chiến đấu F-14 Tomcat
Năm 1967, trong chương trình Tivi I’ve Got a Secret. Dieter Dengler đã kể lại cuộc đào thoát của mình và nhiều năm sau đó, anh tiếp tục là đề tài và nhân vật của các tác giả để phỏng vấn, viết sách về để tài tù binh Mỹ trong chiến tranh Việt Nam như : We Can Keep You Forever, The Bamboo Cage: The Full Story of the American Servicemen Still Missing in Vietnam, …
Năm 1997, đạo diễn Herzog đã dựng thành phim Rescue Dawn, dựa trên quyển sách Little Dieter Needs to Fly với ngôi sao Christian Bale vào vai diễn Dengler .
Sau đó, tiếp tục có quyển sách Escape From Laos cũng viết về Dieter Dengler
Tác giả của nhiều quyển sách bán chạy nhất – best seller là Bruce Henderson cũng đã viết về Dengler trong quyển sách : Hero Found: The Greatest POW Escape of the Vietnam War
