Chiến dịch Bolo – Operation Bolo gài bẫy MIG-21 trong chiến tranh Việt Nam

Không quân Mỹ đã vạch ra chiến dịch Bolo – Operation Bolo sử dụng máy bay F-4 Phantom giả dạng máy bay ném bom F-105 Thunderchief nhằm gài bẫy MIG-21 và tiêu diệt máy bay MIG-21 của không quân Việt Nam – VPAF trong chiến tranh Việt Nam

Những tháng cuối năm 1966, các chiếc máy bay Mikoyan-Gurevich MiG-21 thuộc trung đoàn 921 của không quân Việt Nam – Vietnam People’s Air Force (VPAF) đã bắn rơi nhiều máy bay ném bom F-105. Chỉ riêng trong tháng 12, các thống kê POW/MIA/KIA về tù binh chiến tranh / mất tích / tử trận cho thấy các máy bay của Bắc Việt đã bắn rơi 1 chiếc F-105 Thunderchief vào ngày 5 tháng 12 và và điều đặc biệt là các tin tình báo cho thấy, trung tá Vadim Petrovich Shchbakov là cố vấn Liên Xô đã điều khiển máy bay MIG-21 trong quá trình huấn luyện cho phi công Bắc Việt đã bắn rơi chiếc F-105 số hiệu 591820 do đại úy Donald Asire lái vào ngày 8 tháng 12 năm 1966 và khiến Asire tử trận. Điều này thúc đẩy Không quân Mỹ phải tìm cách đối phó những chiếc máy bay MIG-21 cơ động, nhanh nhẹn và rất lợi hại này. Đại tá Robin Olds – Chỉ huy trưởng của Không Đoàn 8 đóng căn cứ ở Ubon đã vạch kế hoạch mang tên chiến dịch Bolo – Operation Bolo đối phó MIG-21 của không quân Việt Nam – VPAF

Đại tá Robin Olds – Chỉ huy trưởng của Không Đoàn 8 Chiến Thuật – 8th Tactical Fighter Wing có biệt danh là “Đàn Sói”. Đây là một viên phi công máy bay chiến đấu đầy kinh nghiệm, từng lái máy bay P-38 và P-51 và đã bắn rơi 12 máy bay đối phương trong Thế Chiến Thứ 2 và cũng là Double Ace nghĩa là lập thành tích 2 Ace, mỗi Ace là bắn rơi 5 máy bay đối phương. Ông được đưa đến Đông Nam Á và nắm quyền chỉ huy Không Đoàn 8. Chỉ 5 ngày sau khi đến căn cứ Udon, Không đoàn này mất 1 chiếc máy bay F-4 Phantom do trúng tên lửa từ MIG-21, trước đó không đoàn đã mất 2 chiếc F-4 do MIG. Số máy bay F-4 bị mất tương đương số bị mất trong 12 năm trước.

Sau khi nghiên cứu tình hình, ông đã vạch ra kế hoạch Bolo . Ý tưởng khá đơn giản, cho máy bay F-4 đầy năng động giả làm những chiếc F-105 Thần Sấm đeo đầy bom chậm chạp và dụ máy bay MIG-21 vào 1 cuộc chiến tay đôi kéo dài thời gian nhằm đánh mất lợi thế của MIG-21 do mang theo ít nhiên liệu

Kế hoạch Bolo

Kế hoạch của Robin Olds được giao cho bộ tứ là những phi công dưới cánh của ông vốn cũng là những phi công đầy kinh nghiệm bao gồm đại úy John B. Stone, thiếu úy Joseph Hicks, thiếu úy Ralph F. Wetterhahn và thiếu tá James D. Covington. Do yếu tố bí mật, các phi công này cũng chỉ được thông báo vào ngày 30 tháng 12

Kế hoạch sẽ triển khai 7 tốp máy bay F-4C gọi là “lực lượng phía Tây” của Không Đoàn 8 Chiến Thuật từ căn cứ Udon và 7 tốp máy bay F-4C gọi là “lực lượng phía Đông” của Không Đoàn 366 Chiến Thuật từ căn cứ Đà Nẵng. Lực lượng phía Tây sẽ giả vờ là những chiếc máy bay F-105 trong khi lực lượng phía Đông chịu trách nhiệm bay phía trên các sân bay Bắc Việt và ngăn những chiếc MIG lẫn trốn sang Trung Quốc. Sẽ có thêm 6 tốp máy bay F-105 Thunderchief chế áp các dàn tên lửa phòng không SAM . Các máy bay EC-121 sẽ phụ trách cảnh báo và điều phối bằng Radar cùng các máy bay EB-66 sẽ gây nhiễu hệ thống Radar Bắc Việt, tất cả sẽ được 4 tốp máy bay F-104 thuộc phi đội 435 ở căn cứ Udon hỗ trợ và bảo vệ

Các chuyên gia suy đoán, nếu máy bay MIG cất cánh, thời gian hoạt động tối đa sẽ là 55 phút . Mỗi tốp bay của máy bay F-4 trên các sân bay Bắc Việt trong khoảng 5 phút và liên tục nhằm khiến cho các máy bay MIG-21 hết nhiên liệu và không thể hạ cánh. Kế hoạch cũng yêu cầu không có bất kỳ máy bay Mỹ nào hoạt động trong thời gian trên và 3 tốp máy bay F-4 đầu tiên được phép phóng tên lửa mà không cần nhận diện trước theo điều khoản luật Số 7 của Không Quân – Seventh Air Force rules of engagement

Theo kế hoạch trên, nếu máy bay MIG-21 không dính mồi, kế hoạch sẽ thất bại. Để dụ máy bay MIG, các máy bay F-4 của lực lượng phía Tây sẽ bay theo lộ trình, độ cao và tốc độ như các máy bay F-105 và cũng dùng các máy bay tiếp nhiên liệu và bay cùng độ cao. Các máy bay F-4 còn mang theo các thiết bị gây nhiễu QRC-160 được dùng bởi các máy bay F-105 và cũng dùng các mật mã liên lạc với nhau giống như của các máy bay F-105. Bảy tốp bay F-4 mang mật hiệu Olds, Ford, Rambler, Lincoln, Tempest, Plymouth và Vespa vốn là tên của các hãng xe sản xuất ở Mỹ. 

Ngày 22 tháng 12 năm 1966, kế hoạch được trình lên trung tướng William Momyer – Chỉ huy trưởng của không lực 7 của Mỹ – Seventh Air Force và được chấp thuận và đặt tên là chiến dịch Bolo vốn dựa theo tên của dao chặt mía của người Philippine và cũng là vũ khí tấn công tiềm ẩn chết người của họ. chiến dịch Bolo cũng có thâm ý như vậy, dẫn dụ các máy bay MIG vào vùng mai phục và tấn công khi các máy bay MIG nghĩ rằng đang chuẩn bị tiêu diệt các máy bay F-105 chậm chạp

Đại tá Robin Olds giao cho các toán bảo trì chuẩn bị kỹ lưỡng các máy bay và ngày khởi hành là ngày 1 tháng 1 năm 1967

Diễn biến chiến dịch Bolo với tốp máy bay Olds

Chiến dịch Bolo sau đó bị hoãn sang ngày 2 tháng 1 năm 1967 do thời tiết xấu và trưa ngày hôm sau,Robin Olds dẫn đầu tốp bay khởi hành và bay đến phi trường Phúc Yên vào lúc 15:00 theo hướng Đông Nam thông thường của các chiếc máy bay F-105. Robin Olds phát hiện, các đám mây phía dưới che đậy và không thể phát hiện các máy bay MIG đang cất cánh. Lúc này, sĩ quan chỉ huy cũng cho các máy bay MIG cất cánh chậm 15 phút do thời tiết xấu. Robin Olds sau khi quần thảo 3 phút không gặp MIG và chuyển hướng sang Tây Bắc và đến lượt tốp máy bay thứ 2 mang tên Ford đang sắp vào trận địa, Robin Olds ra lệnh ngưng các hoạt động phóng tên lửa. Ngay khi tốp Ford vào trận địa, chiếc máy bay MIG-21 đầu tiên xuất hiện phía dưới các lớp mây. Máy bay MIG-21 tấn công theo 2 cặp, 1 cặp hướng 6 giờ và 1 cặp hướng 12 giờ nhằm mục đích khóa đầu và khóa đuôi những chiếc máy bay bị lầm tưởng là những chiếc máy bay ném bom F-105. Robin Olds kể lại trong tác phẩm “Máy bay F-4 Phantom trong chiến đấu” của tác giả Walter J. Boyne

“Chiếc máy bay MIG-21 đầu tiên xuất hiện ở hướng 6 giờ, tôi lách sang trái để tránh làn đạn với hy vọng phi công bên cánh sẽ che chắn cho tôi và lại phát hiện 1 chiếc MIG-21 đang lượn vòng ở hướng 11 giờ cách tôi khoảng 3km. Tôi áp đến gần và phóng tên lửa khi MIG bắt đầu chui vào đám mây. Bất thình lình lại 1 chiếc MIG khác xuất hiện hướng 10 giờ và đang lượn vòng từ phải sang trái. Tôi tăng tốc độ và ngếch máy bay lên 45 độ hướng vào vòng lượn của máy bay MIG. Tôi nhắc lại, chiếc MIG đang lượn sang trái, tôi ngếch lên cao và lượn sang phải và chờ chiếc MIG đến gần ở độ cao 1.400m-1.500m và sà xuống phía sau chiếc MIG đang hiện rõ do mặt trời phía sau tôi soi rõ máy bay MIG trên nền trời xanh thẳm. Tôi phóng 2 tên lửa Sidewinder. Một tên lửa trúng vào chiếc MIG và làm nổ tung cánh phải”

Ngay sau đó, chiếc F-4 ở vị trí Olds-4 của đại úy Walter S. Radeker đang bay phía sau phát hiện một chiếc MIG đang bám theo chiếc F-4 ở vị trí thứ 3 bên phải nên bám theo. Dù tín hiệu tên lửa khóa mục tiêu không rõ ràng, Radeker vẫn phóng tên lửa. Tên lửa trúng vị trí gần đuôi chiếc MIG và chiếc MIG rơi với nhiều vòng xoay tròn.

Tốp của Olds đã bắn rơi 3 chiếc MIG mà không tổn hại gì. Do nhiên liệu gần cạn, Robin Olds ra lệnh rút lui. Chiến dịch Bolo bước đầu đã thành công

Diễn biến chiến dịch Bolo với tốp máy bay Ford

Tốp Ford do đại tá Daniel “Chappie” James, Jr. chỉ huy tiến vào trận địa lúc 15:05 lúc máy bay MIG bắt đầu đụng trận, James gọi điện cảnh báo cho Olds và chứng kiến cảnh phi công bên cánh là đại úy Everett T. Raspberry bắn rơi 1 máy bay MIG-21

“Lúc 15:04, 2 máy bay MIG tấn công chúng tôi hướng 10 giờ và 1 chiếc tấn công hương 6 giờ. Tôi lưỡng lực đôi chút do tốp máy bay của Olds đang bay phía trước tôi vài giây. Tôi ra lệnh cho máy bay số 3 và số 4 tách ra phía phải và lộn 1 vòng để vào vị trí tấn công và phóng tên lửa vào chiếc MIG thứ 3, chiếc MIG xoay tròn để tránh và vô tình lọt vào vị trí tấn công của máy bay F-4 Phantom số 2 của Raspberry. Tôi ra lệnh cho Raspberry bám theo và tôi thế vào vị trí số 2 của Raspberry còn 2 máy bay MIG phía trước mặt đang ở vị trí tấn công của tốp Olds. Raspberry xoay 1 vòng và phóng tên lửa trúng vào phía sau đuôi của MIG. Chiếc máy bay rơi xuống và liên tục xoay vòng”

Sau khi bắn rơi 1 chiếc MIG-21, tốp của Ford rời khỏi chiến trường. Tốp máy bay thứ 2 của chiến dịch Bolo cũng đã thành công

Xem tiếp : Phân tích chiến dịch Bolo – Operation Bolo gài bẫy MIG-21 trong chiến tranh Việt Nam – P2