Trận đánh trường bộ binh Thủ Đức ở Long Thành còn gọi là trận đánh Huấn Khu Long Thành vào những ngày 26-29 tháng 4 năm 1975 được xem là một trong những trận đánh ác liệt nhất vào những ngày cuối cùng của chế độ Việt Nam Cộng Hòa
Trường bộ binh Thủ Đức hay còn gọi là trường sĩ quan bộ binh Thủ Đức là đơn vị đào tạo các sĩ quan trừ bị cho quân lực Việt Nam Cộng Hòa. Trước những năm 1974, trường bộ binh Thủ Đức đóng tại Thủ Đức và nay thuộc Quận 9, TP.HCM. Đầu năm 1974, trường được chuyển về Long Thành cạnh QL15, cách Quận Long Thành khoảng 5km. Ở khu vực này, trường kết hợp cùng với trường Thiết Giáp và Trung Tâm Huấn luyện Yên Thế để tạo thành Huấn khu Long Thành và phía quân Giải Phóng gọi là căn cứ Nước Trong. Trường Võ Bị Đà Lạt từ ngày 30 tháng 3 năm 1975 sau khi được di tản và cũng tạm đặt trung tâm giảng dạy ở đây và tiếp tục bế giảng, cho ra trường 2 đợt sĩ quan khóa 28 và 29. Còn các sinh viên thuộc khóa 30 và 31 cũng được tiếp tục giảng dạy ở đây
Những ngày giữa tháng 4 năm 1975, quân Giải Phóng đã bắt đầu tập trung quân nhằm chuẩn bị cho trận đánh trường bộ binh Thủ Đức ở Long Thành, quân lực tập trung bao gồm :
-
- Sư đoàn bộ binh 325 và 304
- Lữ đoàn Pháo binh 164
- Lữ đoàn xe tăng và thiết giáp 203
- Sư đoàn phòng không 673
- Lữ đoàn công binh 219
- Trung đoàn đặc công 116
Tổng quân số khoảng 40.000 binh sĩ, được sự yểm trợ của 54 xe tăng, 35 thiết giáp, 223 xe kéo pháo; 87 khẩu 130 mm và 105 mm; 136 khẩu cao xạ…. Tất cả đặt dưới sự chỉ huy của tướng Nguyễn Hữu An chỉ huy và chính ủy là tướng Lê Linh. Kế hoạch là tiến đánh 1 loạt các mục tiêu bao gồm căn cứ Nước Trong, chi khu Long Thành, chi khu Nhơn Trạch. Sau đó sẽ chia làm 2 hướng, 1 hướng đánh Vũng Tàu và 1 hướng tiến đánh Sài Gòn
Kế hoạch phòng thủ của phía Việt Nam Cộng Hòa
Lúc này, quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã gần như tan rã, chỉ còn 1 số ít đơn vị chính quy. Việc phòng thủ hướng Đông Bắc Sài Gòn được giao cho sư đoàn 18 của tướng Lê Minh Đảo mà sau trận Xuân Lộc đã bị tổn thất rất nặng đóng dọc từ Dầu Giây về Biên Hòa, Lực Lượng Xung Kích Quân Đoàn 3 của tướng Trần Quang Khôi đóng ở Biên Hòa. Lữ đoàn 1 Dù giữ Vũng Tàu. Tham gia trực tiếp trận đánh trường bộ binh ở Long Thành chỉ gồm có các sinh viên sĩ quân đang được giảng dạy tại các Trường Bộ Binh, Trường Thiết giáp và Trung Tâm Huấn luyện Biệt Kích Yên thế với quân số bao gồm : Toàn bộ Huấn Khu Long Thành với 3 trường bộ binh Thủ Đức, trường Thiết Giáp, Trung Tâm Biệt Kích Yên Thế có khoảng 4.000 sinh viên kèm 1.000 sinh viên lớp Không Quân đang học từ Mỹ bị đưa về do bị cắt viện trợ. Trường sĩ quan Đà Lạt có khoảng 500 sinh viên và lực lượng binh sĩ làm nhiệm vụ bảo vệ trường có khoảng 500 người và tất cả đặt dưới sự chỉ huy của Đại tá Trần Đức Minh vốn là chỉ huy trưởng Huấn Khu Long Thành. Giữa tháng 4, phía Việt Nam Cộng Hòa tăng cường thêm lữ đoàn 468 Thủy Quân Lục Chiến đến Biên Hòa và phái tiểu đoàn 8 Thủy Quân Lục Chiến thuộc lữ đoàn đến Long Thành
Diễn biến trận đánh Huấn Khu Long Thành
7h sáng, ngày 26 tháng 4, quân Giải Phóng được sự yểm trợ của xe tăng và thiết giáp tấn công vào khu Long Thành, phía Lữ Đoàn 3 Xung Kích cho chiến đoàn 322 cùng 1 tiểu đoàn Thủy Quân Lục Chiến lên tiếp cứu. 2 bên đụng trận dữ dội ở dốc 47 . Đến 5h chiều ngày 26, trường bộ binh Thủ Đức vẫn được giữ vững còn trường Thiết Giáp và trung tâm Yên Thế bị mất liên lạc. Đại tá Huỳnh Văn Tám là chỉ huy trường Thiết Giáp sau khi tham gia buổi họp trận ở trường bộ binh trên đường quay về đã bị phục kích và mất tích và đến chiều ngày 29, quân Giải Phóng đã chiếm được trường Thiết Giáp
Ngày 27, quân Giải Phóng tiếp tục tấn công, trung đoàn 101 thuộc sư đoàn 325 tấn công thị trấn Long Thành, trung đoàn 46 thuộc sư đoàn 325 tấn công ngã 3 Phước Thiện, trung đoàn 18 thuộc sư đoàn 325 tấn công Bỉm Sơn. Cả 3 hướng đều có xe tăng yểm trợ và pháo kích dọn đường. Các loạt pháo kích đã áp chế hoàn toàn các khẩu pháo 105mm còn sót lại của phía Việt Nam Cộng Hòa. Các đơn vị Địa Phương Quân và Nghĩa Quân phòng thủ Long Thành dưới sự chỉ huy của Trung Tá Hà văn Sáu liên tục chống trả và đến chiều ngày 27, quân Giải Phóng đã làm chủ được thị trấn Long Thành. Các máy bay thuộc không quân Việt Nam Cộng Hòa cố gắng đến yểm trợ nhưng thiếu các sĩ quan chỉ điểm mục tiêu lẫn bị các pháo phòng không 23mm, 37mm, 57mm cùng các tên lửa tầm nhiệt Strella của quân Giải Phóng bắn ác liệt khiến không thể yểm trợ được gì nhiều
Ngày 28, quân Giải Phóng dồn quân tấn công mạnh vào trường bộ binh Thủ Đức. Đại tá Lê văn Phú là chỉ huy trường bộ binh Thủ Đức cố gắng chỉ huy các sinh viên sĩ quan cố sức chống trả nhưng cuối cùng, áp lực quá nặng, đã phải rút các sinh viên về cố thủ ở trường chính tại Thủ Đức
Đến ngày 29, quân Giải Phóng chiếm được trường thiết giáp và trường bộ binh. Khu Huấn binh Long Thành hoàn toàn được quân Giải Phóng kiểm soát. Sau thất bại trong trận đánh huấn khu Long Thành, các đơn vị còn lại của quân Việt Nam Cộng Hòa lần lượt rút về trường Thủ Đức. Còn phía quân Giải Phóng cũng bắt đầu tổ chức, vượt cầu Đồng Nai để tiến vào Sài Gòn
