Báo cáo của Mỹ ngày Dương Văn Minh nhậm chức cuối tháng 4 năm 1975

Báo cáo của Mỹ vào ngày Dương Văn Minh nhậm chức tổng thống vào những ngày cuối tháng 4 năm 1975 thể hiện Mỹ gần như chấp nhận tình hình cuộc chiến đã kết thúc

Tài liệu dạng FOIA trong mục ‘President’s Daily Brief 1969-1977’ ghi lại nội dung tờ trình thường nhật lên Tổng thống Hoa Kỳ ngày thứ Hai 28/04/1975, vài hôm trước khi chính quyền VNCH sụp đổ. Tài liệu này được giải mật hôm 24/08/2016 cho thấy tầm quan trọng của miền Nam Việt Nam và được đặt vào vị trí đầu tiên trong bản báo cáo gửi lên Tổng thống.

Xếp đầu tiên là tình hình chiến sự miền Nam Việt Nam mới đến mục về Jordan, Bồ Đào Nha, Cyprus, Thái Lan – Campuchia rồi đến một ghi nhớ về Triều Tiên và Trung Quốc. Mục về Thái Lan thực ra cũng liên quan đến cuộc chiến Đông Dương, ghi lại lo ngại của chính quyền ở Bangkok sau khi chế độ Lon Nol tan rã và phe Khmer Đỏ đang hoạt động ráo riết ở vùng biên giới.

Riêng về Nam Việt Nam, cả hai trang dài nói về kế hoạch “chính phủ Dương Văn Minh sẽ tuyên thệ hôm nay” theo giờ Sài Gòn. Nhưng CIA đã đánh giá chính quyền Dương Văn Minh sẽ chẳng làm được gì trước sức tấn công của lực lượng cộng sản:

“Tổng thống Dương Văn Minh sẽ nhậm chức và dự trù sẽ tuyên thệ hôm nay. Tin tức nói ông ta có kế hoạch công bố các bổ nhiệm vào nội các hôm nay hoặc ngày mai. Chính phủ mới của ông ta cũng không làm được gì hơn là dàn xếp để đầu hàng (nguyên văn, arrange for surrender) dưới vẻ như một ‘giải pháp chính trị’.

Tài liệu cũng cho thấy phía Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam đã không có bất cứ phản ứng nào : “Phản ứng ban đầu trước việc bổ nhiệm ông ta là ‘không bình luận’. Một phát ngôn viên cho Chính phủ Cách mạng Lâm thời của Việt Cộng (nguyên văn: the Viet Cong’s Provisional Revolutionary Government) tại Sài Gòn, khi được báo chí hỏi hôm Chủ Nhật, đã chỉ nói những người cộng sản nhấn mạnh ba điều kiện: “loại bỏ Thiệu, người Mỹ rút quân toàn bộ, loại bỏ bộ máy chiến tranh”.

Yêu cầu cuối cùng này cũng được Đài Phát thanh Giải Phóng của Việt Cộng loan tải lần đầu hôm Thứ Bảy, và như kêu gọi tân Chính phủ của Minh hãy ra lệnh nhanh chóng cho quân lực VNCH “hạ súng” và chấm dứt chống cự.”

Phúc trình cũng viết:

“Lực lượng cộng sản đang gây sức ép mới lên tuyến phòng phủ ngoại ô Sài Gòn và Biên Hòa, Vũng Tàu, Tân An có thể sẽ thất thủ nhanh chóng. Tây Ninh ở về phía Tây Bắc Sài Gòn và gần biên giới Campuchia, cũng bị tấn công đêm qua. Quân Bắc Việt mở đợt công kích mới vào hôm Thứ Bảy bằng ít nhất hai sư đoàn đánh vào phía Đông Sài Gòn. Các đơn vị này đã cắt Đường 15 giữa Vũng Tàu và Sài Gòn, sau đó di chuyển lên phía Bắc và Nam về cả hai đô thị này.

Trận đánh vào Sài Gòn hôm Chủ Nhật bắt đầu bằng sáu đợt pháo kích. Quân Bắc Việt mở rộng các điểm đã chiếm cứ ở phía Đông Nam thành phố, và tràn ngập Phước Tuy, tiến ngày càng sát Vũng Tàu. Họ cũng vào sát căn cứ hậu cần của chính quyền ở Long Bình…”

Sau đó, ở một đoạn cuối về tình hình Nam Việt Nam, CIA ghi nhận tin rằng Bộ tư lệnh Quân đoàn 3 ở Biên Hòa của quân lực VNCH “có kế hoạch rút khỏi đó để về bảo vệ Sài Gòn vào sáng nay. Sức ép lên Biên Hòa đã tạo ra một số phản ứng hoảng loạn và một số quân chính phủ nghe nói là đã gây ra cướp bóc tại Biên Hòa. Quân cộng sản hoạt động dọc Đường số 1 vào sáng nay đã làm gián đoạn giao thông giữa Biên Hòa và thủ đô.”

Trên thực tế, không cần phải có đánh giá của CIA hai ngày trước khi chính quyền Dương Văn Minh đầu hàng, ông Ford mới biết về số phận của Sài Gòn. Các tài liệu của Hoa Kỳ ghi nhận ngay hôm 23/04/1975, phát biểu tại Đại học Tulane, Tổng thống Gerald Ford đã nhận định rằng “cuộc chiến Việt Nam coi như đã hết” với Hoa Kỳ.

Những tài liệu này, như trên trang history.com về nhiệm kỳ của ông Ford và Nam Việt Nam cũng ghi nhận về chiến dịch Hồ Chí Minh và vai trò của Tướng Văn Tiến Dũng:

“Sư đoàn 18 của Nam Việt Nam đã chống cự anh dũng tại trận Xuân Lộc, 40 dặm về phía Đông Bắc Sài Gòn, trong đó, các quân nhân Nam Việt Nam đã phá tan ba sư đoàn của Dũng. Nhưng cuối cùng thì quân Nam Việt Nam đã thua trước sức vượt trội về quân số của lực lượng miền Bắc. Sau khi Xuân Lộc thất thủ 21/04, và bài phát biểu của ông Ford tại ĐH Tulane, điều đã rõ là Bắc Việt Nam sẽ toàn thắng…”

Thực tế thì ngay trong những ngày cuối tháng 2, Mỹ đã dự đoán miền Nam không thể chống cự nổi sức tấn công của quân Giải Phóng và đầu tháng 3, lực lượng Mỹ đã bắt đầu cho di tản bằng máy bay từ sân bay Tân Sơn Nhất. Mỹ cũng đã chuẩn bị sẵn cả một kết hoạch mang tên “Chiến dịch Gió Thuận Chiều” – “Operation Frequent Wind” là chương trình dùng trực thăng để di tản khỏi miền Nam Việt Nam trong trường hợp khẩn cấp

Hỗ trợ cho chương trình di tản là lực lượng đặc nhiệm hải quân Mỹ số 76 – Task Force 76 với 2 tàu sân bay USS Hancock và USS Midway. Lực lượng này sẽ thả neo ngoài biển Vũng Tàu để hỗ trợ trực thăng cũng như yểm trợ bằng không lực khi cần thiết

04:58 ngày 30 tháng 4, đại sứ Martin lên chiếc trực thăng USMC CH-46 Sea Knight mang mật danh Lady Ace 09 rời khỏi Sài Gòn. Sau khi đáp xuống chiến hạm USS Blue Ridge, 1 mật hàm được gửi đi : “Cọp đã đi khỏi” – “Tiger is out”. Lúc này, việc di tản đã gần như chấm dứt khi chỉ còn 1 ít lính Thủy Quân Lục Chiến Mỹ do thiếu tá Kean chỉ huy còn ở lại Đại Sức Quán Mỹ làm nhiệm vụ kiểm tra cuối cùng về chắc chắn không còn người Mỹ nào bị bỏ lại cũng như toàn bộ tài liệu, trang thiết bị,… đều đã được phá hủy. 

8h30 ngày 30 tháng 4, chiếc CH-46 mang mật danh Swift 2-2 là chiếc trực thăng cuối cùng đáp xuống hàng không mẫu hạm USS Midway mang theo thiếu tá Kean và 10 binh sĩ Thủy Quân Lục Chiến là những người Mỹ cuối cùng rời Sài Gòn. 

11h30 : xe tăng quân Giải Phóng húc đổ cổng dinh Độc Lập, tổng thống Dương Văn Minh đầu hàng và cuộc chiến Việt Nam chính thức chấm dứt