Chính phủ Mỹ nói gì sau trận Hải Chiến Hoàng Sa 19/1/1974 – battle of Paracel islands

Ngày 21/1/1974

Sau khi Trung Quốc đã kiểm soát được toàn bộ Hoàng Sa, báo cáo của CIA ngày 21/1 thừa nhận thông tin về diễn biến cuộc đụng độ vẫn “vô cùng sơ sài”. Báo cáo này phân tích căng thẳng bắt đầu từ tuyên bố tháng Chín 1973 của Nam Việt Nam khẳng định chủ quyền ở quần đảo Trường Sa.

“Ban đầu Bắc Kinh bỏ qua tuyên bố này, nhưng đến ngày 11/1, họ phản ứng bằng tuyên bố bộ ngoại giao tái khẳng định chủ quyền ở Trường Sa, Hoàng Sa và Bãi Macclesfield.”

“Lần đầu tiên, Bắc Kinh cũng chính thức đòi chủ quyền với “tài nguyên tự nhiên ở vùng biển xung quanh” các đảo.”

“Cùng lúc này, Trung Quốc cũng đưa một số ngư dân đến nhóm đảo Nguyệt Thiềm, nơi mà theo phía Nam Việt Nam, những người này dựng lều và cắm cờ Trung Quốc.”

“Vào lúc này, Sài Gòn chuyển hướng chú ý từ Trường Sa sang Hoàng Sa.”

Báo cáo nói Sài Gòn đưa hải quân ra Nhóm Nguyệt Thiềm, khiến các ngư dân Trung Quốc phải rút đi. CIA nói Trung Quốc “rõ ràng đã có chuẩn bị” cho diễn biến này.

“Sau khi Nam Việt Nam bắn vào ngư dân Trung Quốc trên đảo Quang Hòa ngày 16/1, Trung Quốc đưa các đơn vị quân đội hướng về nam, can thiệp bằng lực lượng bộ binh và hải quân khá lớn, cùng với không kích,” 

Ngày 23 tháng 1 năm 1974

Tại trụ sở bộ ngoại giao Mỹ, Ngoại trưởng Henry Kissinger gặp ông Han Hsu, quyền trưởng phái đoàn liên lạc của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tại Washington. Ông Kissinger nói chính phủ Việt Nam Cộng Hòa đang đưa nhiều thư phản kháng lên các tổ chức quốc tế như SEATO và LHQ.

“Chúng tôi không dính líu đến các phản kháng đó,” Ngoại trưởng Kissiger nói.

Ông nói thêm: “Hoa Kỳ không có lập trường trong việc ủng hộ tuyên bố chủ quyền của Nam Việt Nam tại các đảo này.”

Ngày 25 tháng 1 năm 1974

Tại Washington đã diễn ra cuộc họp do Henry Kissinger làm chủ tọa. Tham dự gồm có Thứ trưởng Bộ Ngoại Giao Kenneth Rush và tùy viên Monteagle Stearns;

• Về phía Bộ Quốc Phòng có Thứ trưởng bộ Quốc Phòng William P. Clements và đô đốc Raymond Peet – phụ tá Bộ trưởng Quốc Phòng;
• Về phía Bộ Tham Mưu có đô đốc Thomas H. Moorer – Tham mưu trưởng và phó đô đốc John P. Weinel ;
• Về phía CIA có : giám đốc CIA William Colby và nhà phân tích CIA ở Sài Gòn Bob Layton
• Về phía Hội Đồng An Ninh Quốc Gia có : M/G Brent Scowcroft, Charles C. Cooper, William R. Smyser, William Stearman, trung tá Donald Stukel và James G. Barnum

Thứ trưởng Ngoại Giao Kenneth Rush : Điều tôi lo lắng là tác động tâm lý ở Cambodia khi chúng ra đã không hỗ trợ họ

Ngoại trưởng Kissinger : Nghĩ đến vấn đề tác động tâm lý ở vùng Đông Nam Á. Đó thật sự là thảm họa. Vấn đề đảo Hoàng Sa ảnh hưởng đến Nam Việt Nam ra sao ?

Đô đốc Moore : Chúng ta đã tránh khỏi khu vực đó

Ngoại trưởng Kissinger hỏi lại: “Chúng ta chưa bao giờ ủng hộ tuyên bố chủ quyền của họ [Nam Việt Nam]?”

Đô đốc Moorer trả lời: “Toàn vùng đó là cả vấn đề. Trường Sa và các đảo khác có cùng vấn đề – đó là lãnh thổ đang tranh chấp. Chúng tôi đã ra lệnh tránh khỏi vùng đó. Đó là chính sách của chúng ta, đúng chứ ?

Ông Kissinger hỏi “Ai khởi đầu trận chiến ở Hoàng Sa?”

Ngoại trưởng Kissinger : Đảo này là gì ?. Đảo Hoàng Sa ?. (Ông đưa tay trên bảng đồ)

Đô đốc Moore : Không, Nó là đảo Trường Sa, nằm ở phía Nam của đảo Hoàng Sa

Giám đốc CIA Colby : Vấn đề là ai cũng tuyên bố chủ quyền đối với đảo này

Ngoại trưởng Kissinger : Chúng ta chưa từng chú ý đến đảo này à ?

Kenneth Rush : Đảo này đã bị chiếm đóng ?

Monteagle Stearns : Vâng, tôi nghĩ là có đội trú phòng ở trên đó

Kenneth Rush : Quân đội của ai ?

Monteagle Stearns : Tôi nghĩ là quân đội của Philippines

Kissinger : Ai đã khơi mào trận chiến Hoàng Sa ?

Đô đốc Thomas H. Moorer mô tả: “Một đội tuần tra của Nam Việt Nam trong khu vực phát hiện một số tàu Trung Quốc tiến về các đảo; họ tiến đến và đưa khoảng 75 người lên đảo Duncan (Quang Hòa). Đó là một trong các đảo phía nam của nhóm Nguyệt Thiềm.

“Họ phải đối đầu với hai đại đội Trung Quốc. Phía Nam Việt Nam phải rút sang các đảo gần đó.

“Bốn tàu Nam Việt Nam và khoảng 11 tàu Trung Quốc sau đó có trận hải chiến trong khi quân Nam Việt Nam rút lui. Trung Quốc đã thường xuyên cho máy bay MIG tuần tra mỗi ngày”

Colby : Vấn đề nằm ở đảo Hoàng Sa. Có 2 nhóm đảo ở đó với nhóm Nguyệt Thiềm ở phía Nam và nhóm đảo An Vĩnh ở phía Bắc

Kissinger : Phản ứng của Bắc Việt ra sao ?

Colby : Họ lờ đi, họ nói rằng vấn đề nằm ở phía Nam của vĩ tuyến 17 , do đó không ảnh hưởng đến họ. Họ không đưa ra quan điểm hay lập trường gì và chẳng đứng về phía nào

Kissinger : Có thể họ chẳng vui lắm. Họ đã chẳng nói gì. Ông cảm thấy họ sẽ nghĩ thế nào , ông Smyser ?

Cố vấn an ninh quốc gia William R. Smyser : Đây là vấn đề tế nhị đối với họ. Họ sẽ chẳng nói gì cho đến khi mọi thứ kết thúc. Sau đó, họ sẽ nói rằng họ thất vọng về việc phải dùng vũ lực

Kissinger : Tôi biết họ sẽ nói gì. Nhưng thực sự thì họ sẽ nghĩ về đều này như thế nào ?

Đô đốc Moorer: Tôi nghĩ họ lo lắng.

Ông Colby: Bắc Việt có thể muốn có mỏ dầu tại đó.

Ông Clements [Thứ trưởng Quốc phòng]: Đừng quá mơ mộng về khả năng có dầu tại các đảo đó. Đó vẫn là chuyện trên trời. Hiện chẳng có gì ở đấy cả, chỉ là tương lai thôi. Hiện nay dầu hỏa ở đó không khả thi. Chỉ là tiềm năng.

Đô đốc Moorer: Người Pháp nắm giữ các đảo trong thập niên 1930 cho đến khi Nhật chiếm trong Thế chiến. Năm 1955, người Pháp từ bỏ chủ quyền các đảo và Nhật đã làm như thế năm 1951. Nam Việt Nam và Trung Cộng kể từ đó cùng nhận chủ quyền. Philippines có tuyên bố yếu ớt, nhưng chỉ là trên giấy.”

Sau đó, Đô đốc Moorer xác nhận lại với Henry Kissinger: “Chỉ thị của tôi là tránh xa khỏi toàn bộ khu vực.”