Máy bay AC-130 Gunship – Bóng ma trên đường Trường Sơn

Máy bay AC-130 Gunship có biệt danh “bóng ma trên đường Trường Sơn” là vũ khí lợi hại của Mỹ dùng để tiêu diệt các xe vận tải của Quân Giải Phóng trên tuyến đường mòn Hồ Chí Minh

Trong chiến tranh Việt Nam, nhằm đối phó với lực lượng du kích, từ những năm đầu 1960, quân Mỹ đã phát triển lực lượng trực thăng Huey với trang bị vũ khí nhẹ là súng máy và khả năng chở 16 binh sĩ. Sau đó do nhu cầu chiến trường, quân đội Mỹ đã tiếp tục phát triển trực thăng vũ trang hay trực thăng gunship là loại máy bay hay trực thăng được trang bị vũ khí hùng hậu nhằm yểm trợ bộ binh và tiêu diệt đối phương trên mặt đất như trực thăng vũ trang UH-1B Huey hay trực thăng Cobra, ….. Các loại trực thăng này yểm trợ rất hiệu quả tuy nhiên khoảng cách và cự ly hoạt động quá gần, do đó Mỹ phát triển loại mạnh hơn là Gunship

Lúc đầu, Mỹ sử dụng máy bay AC-47 Spooky thực chất là máy bay vận tải DC-3 cải tiến và được trang bị thêm 3 cụm súng máy 6 nòng M134 minigun hay 10 súng máy 7.62mm Browning với tên gọi dự án là Project Tailchaser và chiếc AC-47 Spooky tham chiến lần đầu tiên vào ngày 15 tháng 12 năm 1964

Các vũ khí này đều gắn bên phía trái và máy bay thường bay vòng tròn sau đó toàn bộ súng đều nhả đạn vào tâm của vòng tròn đó. Do sự thành công của AC-47 Spooky, Mỹ tiếp tục phát triển với dự án Project Gunship II với việc dùng máy bay vận tải hạng nặng C-130 cải biên với tên gọi máy bay AC-130 Spectre

Máy bay AC-130 được trang bị thiết bị dò tìm từ tính Black Crow (designated AN/ASD-5) được lắp dưới mũi máy bay và kết nối trực tiếp hệ thống máy tính cho phép dò tìm các từ tính từ các xe tải ngay cả khi đang di chuyển dưới rừng cây rậm rạp trên đường mòn Hồ Chí Minh trong đêm tối, AC-130 cũng có thể bắt được các tín hiệu liên lạc từ các thiết bị tầng số dùng để liên lạc của quân Giải Phóng

AC-130 Gunship bắt đầu được sử dụng lần đầu vào 21 tháng 9 năm 1967 trên đường mòn Hồ Chí Minh và khu vực Lào với phiên bản AC-130A. Tháng 6 năm 1968, máy bay AC-130 được bố trí ở sân bay Tân Sơn Nhất nhằm yểm trợ quân Mỹ chống lại cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968. Tháng 10 năm 1968, Mỹ thành lập không đoàn đặc biệt số 16- 16th SOS thuộc không đoàn 8 chiến thuật – 8th Tactical Fighter Wing (TFW) đóng tại sân bay Ubon Thái Lan với nhiệm vụ đánh phá và tiêu diệt các xe tải của quân Giải Phóng trên đường mòn Hồ Chí Minh và khu vực hạ Lào

Đến năm 1968, máy bay AC-130 được nâng cấp với gói “Surprise Package” bao gồm thiết bị hồng ngoại quan sát ban đêm, máy tính điều khiển hỏa lực, thiết bị dò tìm laser, … và trở thành phiên bản máy bay AC-130E và ngày 17 tháng 2 năm 1972, AC-130 Spectre lần đầu tiên được trang bị pháo 105mm trên thân máy bay

Máy bay AC-130 không đi một mình mà thường đi kèm với máy bay ném bom cường kích F-4 Phantom nhằm nhiệm vụ trấn áp cao xạ phòng không và thường thì 1 AC-130 đi kèm với 3 máy bay F-4 do đó, nhiệm vụ bắn hạ máy AC-130 quả thật không dễ dàng

Các số liệu cho thấy sự khủng khiếp của AC-130 Spectre Gunship, mùa khô 1969-1970, quân Giải Phóng đã chuyển 68.000 tấn hàng hóa qua đường mòn và bị máy bay AC-130 được triển khai phá hủy mất 47.000 tấn. Đến năm 1970-1971, các hoạt động quân sự của Mỹ và Việt Nam Cộng Hòa ở phía Tây biên giới đã khiến quân Giải Phóng chuyển sang sâu vào đất Lào và phải tăng lượng xe để phục vụ nhu cầu vận chuyển, lúc này lượng máy bay AC-130 cũng tăng từ 12 lên 18 chiếc và có đến 58.000 tấn hàng hóa bị phá hủy. 

Thống kê cho thấy, máy bay AC-130 hủy diệt trung bình mỗi ngày 20 xe vận tải của quân Giải Phóng trên đường Trường Sơn và Mỹ tổn thất toàn bộ 6 chiếc AC-130 do bị bắn hạ lẫn tai nạn

Sự bố trí pháo 105mm trên máy bay AC-130 đã mang lại một vũ khí lợi hại, do máy bay có thê tấn công từ khoảng cách 12km, vượt ngoài tầm bắn của pháo cao xạ và thử nghiệm cho thấy khi bị tấn công với pháo 105mm, xe tải chỉ có 10% cơ hội sống sót

Chiếc máy bay AC-130 đầu tiên được trang bị pháo 105mm mang tên “Cadilac” đã phá hủy 75 xe tải, bắn hỏng 92 chiếc bằng pháo 105mm. Phá hủy 27 chiếc xe tải, bắn hỏng 24 chiếc xe tải bằng pháo 40mm Bofors trong 32 phi vụ

Thông số kỹ thuật :

• Phi hành đoàn : 13 người
• Chiều dài : 29.8m
• Sải cánh : 40.4m
• Chiều cao : 11.7m
• Trọng lượng nặng nhất khi cất cánh : 69.750Kg

Vũ khí với phiên bản AC-130A Project Gunship II

• 4 súng máy 6 nòng 7.62mm GAU 2/A
• 4 súng máy 6 nòng 20mm M61 Vulcan

Vũ khí với phiên bản AC-130A Surprise Package, Pave Pronto, AC-130E Pave Spectre

• 2 súng máy 6 nòng 7.62mm GAU 2/A
• 2 súng máy 6 nòng 20mm M61 Vulcan
• 2 pháo 40mm Bofors

Vũ khí với phiên bản AC-130A Surprise Package, Pave Pronto, AC-130E Pave Spectre

• 2 súng máy 6 nòng 20mm M61 Vulcan
• 1 pháo 40mm Bofors
• 1 pháo 105mm M102