Chiến dịch Campuchia 1970 hay cuộc hành quân Campuchia 1970 – Cambodian Campaign 1970 được chính sử ghi lại là trận chiến đánh dấu cuộc chiến Việt Nam đã lan rộng cả chiến trường Đông Dương
Để giảm bớt áp lực phản đối, tướng Abrams đề nghị Nixon thông báo trước cuộc hành quân. Lúc 21:00, tổng thống Nixon đã thông báo trên 3 đài tuyền hình Mỹ : “Đó không phải là quyền lực mà là ý chí của chúng ta sẽ được kiểm chứng tối nay. Đây là lúc chúng ta hành động”. Nixon cũng thông báo mở chiến dịch Campuchia để tiêu diệt toàn bộ lực lượng của Trung Ương Cục Miền Nam – Central Office for South Vietnam (COSVN) và Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời – Provisional Revolutionary Government (PRG)
Diễn biến Chiến dịch Campuchia 1970
Ngày 30 tháng 4, quân VNCH mở cuộc hành quân Toàn Thắng 42 với 12 tiểu đoàn quân với khoảng 8.700 binh sĩ và vượt biên giới Campuchia ở khu vực Mỏ Vẹt và tiến vào tỉnh Svay Rieng Province. Cuộc hành quân lần này dưới sự chỉ huy của trung tướng Đỗ Cao Trí – Chỉ huy Quân Đoàn III của Vùng III Chiến Thuật. Các cuộc chạm súng liên tiếp diễn ra, quân Giải Phóng chiến đấu dũng cảm nhằm trì hoãn đà tiến quân để phần lớn lực lượng còn lại thoát về hướng Tây. Sau 2 ngày giao tranh, quân VNCH tiến hành lục soát chung quanh để tìm hệ thống kho tàng của quân Giải Phóng
Giai đoạn 2 của chiến dịch bắt đầu khi sư đoàn 9 bộ binh VNCH bắt đầu tiến vào từ phía Nam. Sau 3 ngày của chiến dịch, phía VNCH thông tin đã tiêu diệt 1.010 binh sĩ quân Giải Phóng, bắt được 204 tù binh với tổn thất 66 chết và 330 bị thương
Ngày 1 tháng 5, quân VNCH tiếp tục mở cuộc hành quân Toàn Thắng 43 và phía MACV đặt mật danh là chiến dịch Operation Rockcrusher. Mở đầu bằng 36 chiếc máy bay B52 thả 774 tấn bom phía Nam khu vực Móc Câu – Fishing Hook, sau đó là 1 giờ bắn pháo liên tục, lại tiếp 1 giờ oanh tạc bằng máy bay chiến thuật. Lúc 10:00 , lực lượng đặc nhiệm Shoemaker – Chiến đoàn Shoemaker với sư đoàn 1 thiết kỵ, trung đoàn 11 thiết giáp, trung đoàn 1 thiết giáp VNCH, lữ đoàn 3 Nhảy Dù với 10.000 quân Mỹ và 5.000 quân Giải Phóng tiến vào tỉnh Kampong Cham của Campuchia và tiến nhanh vào trong lãnh thổ Campuchia nhằm bắt tay với lực lượng nhảy dù đã được trực thăng thả xuống vào trước đó
Đến ngày 3 tháng 5, quân đội Mỹ chỉ tổn thất với 8 binh sĩ chết và 32 bị thương. Các cuộc đụng độ diễn ra chỉ để làm trì hoãn quân Mỹ để quân Giải Phóng thoát về hướng Tây. Chỉ có 1 trận lớn diễn ra ngày 1 tháng 5 khi quân Mỹ tiến đánh và lùng sục thị trấn Snoul, nơi có điểm giao giữa đường 7, 13 và 131 là tuyến huyết mạch của đường mòn Hồ Chí Minh. Quân Giải Phóng đã chiến đấu ác liệt. Quân Mỹ đã gọi phi pháo yểm trợ và gần như sang bằng cả thị trấn
Săn tìm kho tàng của quân Giải Phóng
Ngày 2 tháng 5, quân Mỹ tiến vào khu vực phía Tây của Snoul, phát hiện trong khu vực gần 4km2, có đến hơn 400 bunker, hầm ngầm, lều trại, … chứa đầy thực phẩm, vũ khí, đạn dược, … Ngoài ra còn có xưởng sửa chữa xe tải, bệnh viện, trại chăn nuôi, … và cả hồ bơi
Ở hướng Đông Bắc của Snoul, quân Mỹ phát hiện hệ thống kho tàng thậm chí còn lớn hơn. Quân Mỹ đặt tên là “Rock Island East” nhại theo kho đạn “Rock Island” của Mỹ ở bang Illinois. Quân Mỹ phát hiện ở khu vực này chứa 6.5 triệu viên đạn súng phòng không, 500.000 viên đạn súng trường, hàng nghìn quả đạn rocket, xe tải và lượng lớn thiết bị liên lạc
Ngày 23, tiến quân 20km theo hướng Đông Bắc của “Rock Island East”, một người dẫn đường có biệt danh Shakey (Chris Keffalos) của tiểu đoàn 5, trung đoàn 7 Thiết Kỵ dẫm nhầm lên 1 đĩa kim loại dưới mặt đất. Shakey bị quân Giải Phóng phòng thủ bắn chết nhưng bunker và hệ thống ngầm bị phát hiện và khu vực này được đặt tên là đồi Shakey – Shakey’s Hill. Hệ thống ngầm ở đây có đến 59 bunker, bên trong chứa hàng nghìn thùng hàng chứa vũ khí và đạn dược. Toàn bộ vũ khí ở đây được thu giữ và chuyển cho quân đội Campuchia của tướng Lon Nol sử dụng
1 tuần sau, thêm 1 số tiểu đoàn và lữ đoàn Mỹ tiếp tục được đưa đến nâng tổng số quân Mỹ và VNCH ở đây lên đến 90.000 người. Do yếu tố chính trị, tổng thống Nixon trong chỉ thị ngày 7 tháng 5 nêu rõ giới hạn khu vực hoạt động chỉ trong phạm vi 30km từ biên giới và thời hạn hoạt động tối đa trên lãnh thổ Campuchia tối đa là đến 30 tháng 6
Ngày 6 tháng 5, quân VNCH mở cuộc hành quân Toàn Thắng 44 (Operation Bold Lancer) do lữ đoàn 1 và lữ đoàn 2 thuộc sư đoàn 25 Tia Chớp Nhiệt Đới tiến hành ở khu vực 353, 354, and 707 thuộc phía Bắc và Đông Bắc Tây Ninh và tiến về thị trấn Memot, trong đợt tiến quân này, sư đoàn 25 thông báo giết chết 1.017 quân Giải Phóng và có 119 chết
Song song với hành quân Toàn Thắng 44, 2 tiểu đoàn Mỹ thuộc sư đoàn 9 bộ binh đã xâm nhập khu vực tên Dog’s Face từ ngày 7 đến ngày 12, giao tranh diễn ra ở ngôi làng gần Chantrea, quân Giải Phóng thiệt hại 51 chết và 21 bị bắt, quân Mỹ có 8 bị chết và 22 bị thương
Quân VNCH không bị giới hạn bởi chỉ thị trên nên từ tỉnh Svay Rieng, quân VNCH tiến theo hướng phía Tây đến Kampong Trabek. Ngày 14 tháng 5, trung đoàn 8 và trung đoàn Thiết Kỵ VNCH đã đánh bại trung đoàn 88 quân Giải Phóng. Ngày 23 tháng 5, quân VNCH lại tiến sâu hơn đến thị trấn Krek
Tổng thống VNCH Nguyễn Văn Thiệu đã ra lệnh thực hiện cuộc Hành Quân Cửu Long với 100 tàu chiến của VNCH cùng 30 tàu Mỹ tiến hành lùng sục trên tuyến sông Mekong và cho phép quân đoàn 4 tiến quân trên bộ về hướng Tây nhằm giúp những người Việt lánh nạn trên đất Campuchia
Ngày 22 tháng 5, Quân Đoàn IV mở cuộc hành quân Cửu Long II tiến hành lục soát dọc bờ tây sông Mê Kong. Tổng thống Campuchia yêu cầu giúp đỡ lấy lại thị trấn Kompong Speu nằm trên đường 4 ở phía Tây Nam Phnom Penh cách biên giới 140km đang bị quân Bắc Việt chiếm giữ. Quân đoàn IV đã thành lập chiến đoàn đặc nhiệm với 4.000 binh sĩ đã cùng binh sĩ Lon Nol chiếm lại thị trấn này
Ngày 23 tháng 5, tướng Đỗ Cao Trí tung đoàn quân với 10.000 người tiến về đồn điền cao su Chup để giải vây cho thành phố Kompong Cham nằm trên đường 7. Thành phố được giải tỏa và quân Bắc Việt thiệt hại 98 người
Tổng kết chiến dịch Campuchia 1970
Lượng lớn kho tàng của quân Giải Phóng bị phát hiện bao gồm 20.000 súng trường, 2.500 súng máy và súng cối, 7.000-8000 tấn gạo, 1.800 tấn đạn với 143.000 viên đạn cối, rocket, súng không giật, .. 29 tấn thiết bị liên lạc, 431 xe các loại, 43 tấn thuốc men
Sự chống đối ở Mỹ ngày càng lên cao, Nghị sĩ Frank F. Church (Democratic Party, Idaho) and John S. Cooper (Republican Party, Kentucky) đã trình đạo luật cắt ngân sách cho các hoạt động không quân lẫn trên bộ ở Campuchia
Xem lại : Tấn công Campuchia – Cambodian Incursion 1970 – P1
