Trong diễn biến của trận Đắk To – battle of Dak To 1967, trận đồi 1338 hay còn gọi là trận đánh cao điểm 1338 – battle of Hill 1338 là một trong những trận đánh ác liệt và quân Mỹ chịu nhiều tổn thất trong chiến tranh Việt Nam. Tài liệu của lữ đoàn 173 nhảy dù Mỹ gọi đây là trận đánh ở triền đồi 1338 – Battle of The Slopes, hill 1338
Bối cảnh trận đồi 1338
Trong thời gian 17-21 tháng 6 năm 1967, quân Giải Phóng liên tục tấn công căn cứ Đắk Tô bằng pháo và súng cối, tiểu đoàn 2 thuộc trung đoàn 503 nhảy dù đã được lệnh tiến hành cuộc lùng sục để tiêu diệt quân Giải Phóng trong khu vực phía Nam căn cứ Dak To
Ngày 18, đại đội A và đại đội C của tiểu đoàn 2 được lệnh di chuyển và đổ bộ bằng trực thăng vào khu vực tác chiếc – AO trong khi đại đội B đóng vai trò lực lượng trừ bị. Trong suốt thời gian lùng sục từ ngày 18 đến ngày 21, cả 2 đại đội không phát hiện được gì. Trung sĩ John L. Leppelman thuộc đại đội C ghi nhận :
“Cuộc hành quân tìm kiếm Việt Cộng là chuỗi ngày bất tận, cả khu vực đều là đồi núi, đường dốc và đầy sình lầy trơn trượt. Nhiều người bị nhiễm ghẻ chóc, bọ chét và những con vắt. Chúng tôi thường phải đi xuyên qua những cánh rừng dày đặc 3 tầng lá khiến bầu trời gần như tối đen và ẩm ướt đáng sợ”
Các tin tình báo cho biết, đây là khu vực hoạt động của trung đoàn 24 quân chính quy , tiểu đoàn 304, tiểu đoàn 200 pháo binh quân Bắc Việt và tiểu đoàn H-15 quân Giải Phóng, đồng thời mặt trận B-3 quân Giải Phóng đã chuyển phần lớn quân lực từ Lào về địa phận cao nguyên. Đây là những đơn vị chính quy và được huấn luyện, trang bị tốt
Diễn biến trận đồi 1338
Ngày 21, đại đội A và C tiếp tục hành quân, các toán trinh sát báo cáo khu vực này hoàn toàn vắng bóng quân Bắc Việt, và thiết lập hệ thống phòng thủ qua đêm. Đến sáng ngày 22, cả 2 đại đội nhận lệnh cuối cùng của nhiệm vụ, đại đội C tiếp tục lùng sục, đại đội A quay về căn cứ bằng đường bộ. Đại đội trưởng đại đội A là đại úy Milton đã chọn con đường cũ quay về căn cứ để rút ngắn thời gian và đã có nhiều tiếng xì xầm về việc không nên dùng đường cũ vì dễ bị quân Bắc Việt suy đoán và mai phục. Tuy nhiên, đại úy Milton cho rằng, nếu dùng đường khác, sẽ phải băng qua nhiều rặng núi và rừng cây, sẽ phải tốn thêm vài ngày để vượt qua
Đại úy Milton phân công trung đội 2 của trung úy Judd đi đầu, kế đến là trung đội 3 của trung úy Hood, bộ phận chỉ huy đại đội của đại úy Milton kế tiếp, kế đến là trung đội vũ khí nặng, trung đội 1 của trung úy Sexton có nhiệm vụ rải chất độc CS và phá hủy nơi đóng quân, sau đó có trách nhiệm đoạn hậu và đại đội khởi hành lúc 06:25 sáng
Sau khi đại đội A tiến xuống đồi và đi khỏi, đại đội C tiếp tục lùng sục và bị bắn tỉa, 3 binh sĩ Mỹ bị thương, trong đó có 1 người bị nặng và trúng đạn xuyên cổ. Đến khoảng 06:58, đại đội C gọi điện cầu cứu vì bị mai phục. Trận đồi 1338 bắt đầu, trung úy Judd báo đại úy Milton rằng trung đội đi đầu của anh bị phục kích, vài lính bị thương và Judd đang thiết lập hàng phòng thủ. Milton báo cho Đại tá Partain là tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 2 về tình hình. Đại tá Partain cùng bộ phận tác chiến lập bảng tọa độ để pháo bắn yểm trợ. Milton ra lệnh cho trung đội 2 rút lên trên đồi và cho trung đội 3 tiến xuống ứng cứu, pháo binh bắt đầu đầu bắn yểm trợ . Cả 2 trung đội rút lên trên và thiết lập phòng thủ
08:10, quân Bắc Việt tấn công lên đồi, cuộc giao tranh ác liệt kéo dài suốt 30 phút. Đại tá Partain ra lệnh cho máy bay không kích để cứu vãn trận đồi 1338 và pháo binh tạm ngưng để máy bay hoạt động. Trong tình hình ở khu vực đồi núi và rừng cây dày đặc, không kích bằng máy bay kém chính xác hơn pháo binh nhiều và quân Giải Phóng đã biết rằng càng tiến đến gần quân Mỹ, càng được an toàn hơn. Từ 08:20 đến 08:25, Máy bay Mỹ đến thả bom, đến 08:30, trực thăng Huey gunship đến bắn phá. Trung úy Judd và Hood ra lệnh quân sĩ thả lựu đạn khói đánh dấu vị trí oanh tạc. Điều tệ hại là rừng cây dày đặc khiến khói bị che khuất, đến khi tỏa ra thì lại tỏa trên diện rộng khiến máy bay không thể xác định chính xác vị trí quân Mỹ. Trên mặt đất còn tệ hơn, khói bóc lên khiến quân Bắc Việt dễ dàng nhận ra vị trí quân Mỹ và tập trung pháo và súng không giật bắn liên tục về hướng đó. Binh nhất Patterson sớm nhận ra điều tệ hại này và la lên : “Đừng thả khói nữa, đừng thả khói nữa” nhưng đã quá trễ. Quân Mỹ bị thương và tử trận ngày càng nhiều
08:50 , trung úy Judd gọi điện cho Milton : “Báo cáo, binh sĩ thương vong nhiều, Việt Cộng đang tập trung hàng trăm người chuẩn bị tấn công tổng lực”. Lúc này, trực thăng vẫn bắn mù quáng vào đám rừng cây chung quanh, máy bay thả bom napalm vào phía bắc phòng tuyến. Quân Giải Phóng tập trung tấn công và bị đẩy lùi. Đại úy Milton ra lệnh trung đội 1 tiếp ứng trung đội 2 và trung đội 3, trung đội súng nặng thì tải thương binh về chốt chỉ huy CP và yêu cầu tiểu đoàn chi viện gấp
Lúc này, tướng Deane đã đến bộ chỉ huy Lữ đoàn, và trực tiếp nắm tình hình, khi biết đại tá Partain vừa đi thị sát chiến trường bằng trực thăng về đang thiếu trực thăng, tướng Deane cấp ngay cho đại tá Partain chiếc trực thăng đang sử dụng. Đại tá Partain lệnh cho đại đội B đang đóng vai trò lực lượng dự trữ chuẩn bị đi tiếp cứu đại đội A. Lúc này đại đội C vẫn đang tiến quân chậm chạp để tiếp cứu đại đội A do liên tục đụng trận và đã có 1 số binh sĩ bị thương và tử trận
10:05, Đại úy Milton báo cáo, tình hình rất nguy kịch, các trung đội trưởng đều đã chết, các trung sĩ đều gần như bị thương, các radio ở các trung đội đều đã bị hỏng và giữa các đơn vị không còn liên lạc được với nhau. Milton yêu cầu ngưng không kích và chuyển sang dùng pháo binh. Trận đồi 1338 đang trở nên bi kịch đối với lính Mỹ
10:30, đại đội B được thả xuống ở hướng Nam trận đánh, trung đội 2 đi đầu và tiến đến cách khu vực trận đánh khoảng 300m thì đụng trận. Đại đội A tiếp tục báo cáo là quân Giải Phóng đang tập trung ở hướng Tây Bắc và yêu cầu pháo bắn mạnh vào hướng đó. Đến 11h, radio cuối cùng của bộ phận chỉ huy cũng bị bắn hỏng
11:40, Milton ra lệnh di chuyển thương binh lên phía cao hơn để có thể phòng thủ tốt hơn. Đến 12h:20, vị trí mới tiếp tục bị tấn công và sau đó bị tấn công thêm 1 lần vào 12:45, đại úy Milton cũng bị thương khi chuẩn bị 1 bãi đáp tạm thời.
Lúc này, đại đội B của đại úy Willoughby đã đổ bộ xong và tiến về cứu đại đội A, pháo binh và máy bay liên tục bắn dọn đường . Cùng lúc đó, đại đội C đã về đến chổ chỉ huy cũ của đại đội A. Hơi độc và khí Gas CS của trung úy Sexton đã gây thảm hỏa vì tuy được trang bị mặt nạ, nhưng tất cả đều bị ẩm ướt và khiến gần phân nửa binh sĩ Mỹ bị ho và gần như cay xè mắt. Đại đội C bắt tay được với thành phần tiên phong của đại đội B và cùng tiến về giải cứu đại đội A. Đến 14:20, họ đến được vị phí đại đội A và cùng lập hàng rào bảo vệ và hoàn thiện bãi đáp
Các toán trinh sát và giải cứu được gửi ra chung quanh để tìm kiếm thương binh và nắm tình hình quân Giải Phóng. Đến 18:50, những người còn sống sót của đại đội A được di tản về căn cứ của lữ đoàn. Đại đội C đóng quân lại cùng đại đội B . Trận đồi 1338 chấm dứt
Tổng kết trận đồi 1338
Ngày 23, cả 2 đại đội B và C cùng tiến hành lục soát và tìm kiếm thương binh, mất tích. Trong tổng số 76 quân Mỹ chết có 43 người có dấu hiệu bị bắn ở khoảng cách gần, lính Mỹ nghi ngờ họ bị sát hại khi bị thương. Họ cũng tìm thấy 1 lính Mỹ còn sống mà trước đó bị cho là mất tích với vết thương rách toác trên đầu thấy cả xương sọ
Cuộc lùng sục chấm dứt ngày 28 tháng 6 và cả 2 đại đội rút về căn cứ.
