Sự kiện Vũng Rô – Vung Ro Bay incident về tàu không số của Hải Quân Bắc Việt Nam
Sự kiện Vũng Rô – Vung Ro Bay incident về việc Hải Quân Mỹ phát hiện tàu không số của Hải Quân Bắc Việt Nam đang bốc dỡ hàng quân nhu và đạn dược ở vịnh Vũng Rô, tỉnh Phú Yên năm 1965
Vũng Rô là một vùng nước sâu nằm ở chân Đèo Cả, là ranh giới tự nhiên giữa hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hoà. Đây là một bến có điều kiện rất thuận lợi trên tuyến đường mòn Hồ Chí Minh trên biển. Nước rất sâu, tàu 100 tấn có thể vào dễ dàng. Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên đã chỉ thị cho địa phương huy động dân công làm một cầu tàu dài 20 m, có thể tháo lắp nhanh. Về mức độ an toàn thì ngay trên đỉnh Đèo Cả có một đồn của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, tức là có thể triệt để lợi dụng yếu tố bất ngờ.
Sự kiện vịnh Vũng Rô diễn ra ngày mùng 1 Tết Ất Tỵ, tức ngày 2 tháng 2 năm 1965, tàu sắt số 143 khởi hành, với 18 thủy thủ, thuyền trưởng là Lê Văn Thêm, chính ủy là Phan Văn Bảng, chở theo gần 63 tấn vũ khí các loại. Đến 11 giờ đêm 15 tháng 2 tàu vào đến bến Vũng Rô an toàn. Hàng được đưa lên bờ và dấu dọc theo các tảng đá để chờ chuyển về bên trong đất liền, còn tàu được ngụy trang kỹ bằng cây lá.
Ngày 16 tháng 2 năm 1965, trung úy James S. Bowers lái máy bay cứu thương UH-1B bay dọc bờ biển thì phát hiện 1 tàu biển lạ đang được ngụy trang bằng cây và các cành cây bụi đang đậu sát vách đá cạnh bờ biển. Hàng hóa lúc này đã được bốc dỡ và được xếp trên bãi đá ở Vịnh Vũng Rô. Phi công lập tức điện báo cho trung tá Harvey P. Rodgers – cố vấn cấp cao thuộc Bộ tư lệnh Vùng II chiến thuật đóng tại Nha Trang. Ở đây sau đó báo cho Thiếu tá Hồ Văn Kỳ Thoại, Tư lệnh khu vực duyên hải Nam Trung Bộ của Việt Nam Cộng hòa. Thiếu tá Thoại xác nhận đây không phải là tàu phe bạn và cho máy bay A-1 Skyraider đến đánh chìm tàu và ngày hôm sau, máy bay A-1 Skyraider tiếp tục đến đánh phá vùng bờ biển chung quanh
11h ngày 19 tháng 2, Hải Quân Việt Nam Cộng Hòa gồm tàu hộ tống Chi Lăng II (HQ-08), tàu đổ bộ Tiền Giang (HQ-405), tàu săn ngầm Tùy Đồng (HQ-04) và đổ bộ các toán biệt kích, hỏa lực từ các tàu khiến quân du kích Giải Phóng phòng thủ ở các công sự ven biển phải rút lui. Trung úy cố vấn Hải Quân Mỹ Franklin W. Anderson cùng các toán biệt kích đã lục soát xác tàu và các cuộc tranh cãi nổ ra dữ dội cùng với các sĩ quan tình báo về các sự kiện cũng như kết quả lục soát.
Trong sự kiện Vũng Rô, họ lục soát xác tàu dài 39m, trọng tải khoảng 100 tấn và phát hiện khoảng 100 tấn quân nhu và vũ khí do Liên Xô và Trung Quốc chế tạo bao gồm 3.500-4.000 khẩu súng trường và tiểu liên, 1 triệu viên đạn, 1.500 lựu đạn, 2.000 quả đạn pháo cối và khoảng 245 Kg chất nổ
Nhiều năm nay, giới quân sự Mỹ nghi ngờ quân Bắc Việt dùng đường biển để tiếp tế cho quân Giải Phóng Miền Nam và từ sự kiện Vũng Rô, phó đô đốc Paul Blackburn chỉ huy Hạm Đội 7 đã cùng tướng Westmoreland tổ chức nhiều cuộc hành quân để chống lại sự xâm nhập từ đường biển vào miền Nam Việt Nam
