Lực lượng đặc biệt – Special Force thuộc nhóm SOG-MACV có nhiệm vụ đột nhập vào các vùng hậu cứ của quân Bắc Việt, do thám, lục soát, báo cáo tọa độ, .. và trận đột kích chiến khu Ba Lòng là một trận đánh dài ngày của lực lượng này
Thung lũng Ba Lòng dài 30km, rộng 2km; nằm dọc theo 2 bên bờ sông Thạch Hãn và cách thị xã Quảng Trị 10 km về phía Tây Nam, cách TP Đông Hà 45km về phía Tây Bắc thuộc khu vực Dakrong.
Tháng 9 năm 1967, nhóm Delta của tôi có nhiệm vụ đột nhập và do thám mật khu Ba Lòng, nhóm gồm 6 người với 4 người Việt và 2 người Mỹ có nhiệm vụ hoạt động cùng nhau trong các hành động : thâm nhập, di chuyển, yểm trợ, cứu cấp khi có biến cố hữu sự, canh gác, đóng quân, phục kích và triệt xuất v.v… Mỗi người đều có những sở trường riêng như cài mìn, liên lạc, đọc tọa độ, … Tất cả đều phải hợp tác với nhau chính xác vì chỉ một sai sót nhỏ, có thể ảnh hưởng tính mạng của toàn bộ người trong nhóm
Trong nhóm có 1 người Việt thuộc Biệt Động Quân và 3 người Việt gốc Thượng. Họ rất dũng cảm và rất am hiểu địa thế nơi đây. Có họ trong nhóm sẽ giúp ích rất nhiều cho công tác
Đầu tháng 9, nhóm Delta được bốc từ Nha Trang ra Phi Trường Ái Tử (Đông Hà). Từ đó, di chuyển lên Quận Hương Hóa ở phía Cùa, hay còn gọi là Tân Sở. Tin tức từ Phòng 2 Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn I cho biết có nhiều dấu hiệu hoạt động của Việt cọng trong khu vực mật khu Ba Lòng, Khe Sanh, Lao Bảo. Quân Đoàn cần biết đích xác đơn vị, quân số, mục đích của địch ở các vùng này. Đây là những khu vực chuyển quân, khí tài, lương thực của địch cho chiến trường miền Nam của chúng. Dĩ nhiên là trên đường mòn Hồ Chí Minh. Con đường nầy gặp khó khăn khi chúng phải vượt qua đường 9, là con đường nối từ Đông Hà, qua Cam Lộ, Khe Sanh, Lao Bảo, Pha-Lan, Chépone và chấm dứt ở Savanakhet.
Địch không có cách nào khác, dù sinh tử, Việt cọng phải cố sống cố chết vượt qua đường số 9 để vào chiến trường Miền Nam.
Nhận lệnh từ Trung Tâm Hành Quân xong, cầm trong tay tấm bản đồ, tôi lên trực thăng bay một vòng, quan sát để chọn bãi xâm nhập và triệt xuất trong khu vực Ba Lòng, nơi Toán sẽ hoạt động.
Chiều hôm sau, Chúng tôi trở lại Trung Tâm Hành Quân, trong một cái nhà tăng bằng vải dầu, dựng trên một khu đồi trọc, trong phạm vi Chi Khu Hương Hóa. Trước mặt là Trung Tá Phan Văn Huấn Chỉ Huy Trưởng, Trưởng phòng 2, Trưởng phòng 3, và các Toán viên, tôi trình bày kế hoạch hành quân với đầy đủ các chi tiết diễn tiến, thâm nhập, lộ trình, đối phó, mật lệnh, liên lạc, triệt xuất v.v… theo đúng chỉ thị đã được đề ra trong Lệnh Hành Quân và từ Đơn Vị Trưởng. Sau đó, chúng tôi quay về chuẩn bị lương thực, vũ khí để chiều tối là lên đường ngay
Nhu cầu thám sát trong rừng phía Tây của Tỉnh Quảng Trị, không chỉ một mình Toán của tôi đảm nhiệm. Khu vực núi non trùng điệp bên nầy Trường Sơn, bên kia là lãnh thổ Lào, sẽ có các Toán Thám Sát Delta khác nữa, hoạt động ở một số khu vực như: Lao Bảo, Làng Vây, Khe Sanh, với những nhiệm vụ nguy hiểm và hấp dẫn hơn, đó là phục kích bắt sống các cán bộ Việt cọng, không được gây thương vong, để mang về khai thác tin tức. Chúng sẽ cho những tin tức nóng hổi và hấp dẫn về tình hình địch hiện tại, hay địch sẽ thực hiện trong thời gian tới.
Những Toán Thám Sát Delta được giao nhiệm vụ bắt sống địch quân, sau khi phục kích tóm được một tên Việt cọng nào, thì ngay tức khắc, Toán sẽ được trực thăng nhanh chóng vào vùng bốc đưa trở về căn cứ hành quân. Thời gian hoạt động các Toán Thám Sát, vẫn luôn là 7 ngày, nhưng có thể kéo dài hơn hay thu ngắn, tất cả tùy thuộc vào tình hình trận địa, chạm địch, thương vong hay bắt được tù binh.
Với đầy đủ súng đạn, khí tài cần thiết và 7 ngày lương khô, ngay trong chiều nay, Toán tôi được đổ xuống bãi đáp mà tôi đã chọn. Thời điểm đổ quân phải là lúc chiều tàn, khi sương lên nhiều và màn đêm đang từ từ phủ xuống, thời gian đó địch khó quan sát, và theo dõi. Bên cạnh đó, lại có mấy Trực Thăng khác đáp nghi trang thêm một vài nơi, khiến địch, dù có nghi ngờ, cũng không thể phát hiện được nơi chúng tôi đổ bãi.
Đổ bộ xuống bãi, chúng tôi nhanh chóng di chuyển theo phương hướng Bắc để tiến lên thượng nguồn. Rừng cây rậm rạp, chúng tôi không tiến theo lối mòn vì dễ bị phát hiện mà vạch đường rừng để di chuyển. Cẩn thận, nhẹ nhàng để không gây tiếng động. Chiều tối, chúng tôi nghỉ chân bên mô đất cao để dễ quan sát. Chúng tôi lập thành vòng tròn, đầu chỉa ra các hướng để có thể nhanh chóng quan sát và phát hiện khả nghi
Tờ mờ sáng hôm sau, Toán tiếp tục vạch rừng theo hướng đã định mà đi. Cũng chẳng phát hiện được gì. Gần xế chiều, khi đổ xuống một triền núi, thì Toán gặp một con đường mòn chạy từ Tây sang Đông. Dấu tích để lại trên đường cho thấy địch đã có xử dụng. Men theo con đường mòn về hướng Đông, dĩ nhiên vẫn phải đi trong rừng, thêm một đoạn khá dài nữa, Toán lại gặp một con đường mòn lớn rộng khoảng 2 mét, chạy từ hướng Tây Bắc xuống Đông Nam cặp theo sông Đa-Krông. Trên đường cũng thấy dấu tích cũ của xe hơi, hình như đã lâu bọn địch không còn đi trên con đường nầy. Vậy thì chúng xử dụng đường nào? Đường nầy sát biên giới Lào Việt. Hay chúng vạch một đường mới bên phía Lào, khi thấy con đường bên phía nầy đã bị lộ, bị máy bay oanh kích nhiều lần?
Báo cáo mọi phát hiện về Bộ Chỉ Huy, Cả nhóm tiếp tục tiến lên thượng nguồn sông Thạch Hãn và xa hơn là các Thôn Hải Lệ, Tân Lệ và Như Lệ. Đêm đến, cả nhóm dừng chân, tiến hành chia nhau canh gác và thay phiên nhau nghỉ. Đêm lạnh khủng khiếp, mưa rơi lác đác nhưng do quá mệt mõi nên ngoài người canh gác thì ai cũng ngủ say. Sáng hôm sau, mặt trời le lói qua rừng cây rậm rạp, nhóm tiếp tục tiến lên phía Bắc. Đến trưa, chúng tôi nghe nhiều tiếng người, nhưng cây quá rậm rạp nên không nhìn thấy gì. Chúng tôi cố gắng bí mật bám theo. Đến gần chiều, nắng chưa tắt hẳn, thì chúng tôi thấy địch đang đóng quân giữa rừng. Họ đang chuẩn bị nấu ăn. Bếp của họ đắp bằng đất, có các ống khói luồn ra chung quanh và khói tỏa ra nhẹ nhẹ nên từ trên cao, máy bay cứ thấy như làn sương và rất khó phát hiện
Tôi gọi điện đàm về Bộ Chỉ Huy Hành Quân và báo tọa độ. Bộ Chỉ huy báo máy bay sẽ đến oanh kích trong 30 phút nữa. Chúng tôi lùi ra xa, khoảng nửa giờ sau, tiếng máy bay oanh tạc cơ Skyraider bay đến và liên tục thả bom xuống tọa độ chúng tôi đã báo. Khi máy bay bay đi, chờ khoảng 15 phút sau, chúng tôi tiến vào khu vực đã oanh tạc. Thật là thảm khốc, cả một khoảng rừng trở thành bình địa, một vài nơi lửa còn bốc cháy âm ỉ, xác địch đếm được khoảng 15 tên, nằm chết ngổn ngang bên những bếp lửa, dưới những gốc cây hay rãi rác trong những hố sâu do bom cày xới. Có thể một số đã chạy thoát vì các dấu vết và các vật dụng rơi rớt của chúng đã để lại trên các lối mòn dẫn vào các hốc núi hay đổ xuống các bờ suối ven rừng.
Hôm sau, phi cơ quan sát L.19 bay đến, chúng tôi đã liên lạc và chỉ điểm khu vực để đón chúng tôi. Khoảng một giờ sau, trực thăng UH.1B bay đến và bốc chúng tôi quay về. Kết thúc 7 ngày đột kích Mật khu Ba Lòng.
Hồi ký của Đại úy John Kerry – lực lượng Special Force LRRP SOG-MACV thuộc sư đoàn 3 Thủy Quân Lục Chiến
