Binh chủng Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa – Viet Nam Airborne là một trong những đơn vị được thành lập sớm nhất của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa, bắt đầu từ đơn vị đại đội vào năm 1948 và phát triển dần lên mức sư đoàn Nhảy Dù
Lịch sử hình thành của binh chủng Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa bắt nguồn từ quân đội Pháp. Khi mục đích tham chiến lâu dài ở Việt Nam, Pháp đã đào tạo các đơn vị nhảy dù thuộc địa nhằm bổ sung quân số và các đơn vị chiến đấu cho Pháp và vào ngày 1 tháng 1 năm 1948, Pháp đã thành lập đơn vị Nhảy Dù Việt Nam đầu tiên là Đại Đội 1 Nhảy Dù Đông Dương có nhiệm vụ chiến đấu dưới sự điều động của quân đội Pháp tại Việt Nam. Những Đại Đội Dù người Việt Nam khác tiếp theo được thành lập với các chỉ huy đại đội đều là người Pháp.
Năm 1951, quân đội Quốc Gia Việt Nam được thành lập và ngày 1 tháng 8 năm 1951, tiểu đoàn Nhảy Dù đầu tiên được thành lập là tiểu đoàn 1 Nhảy Dù và sau đó là các tiểu đoàn 3,4, 5, 7 thành lập
Các Tiểu đoàn Nhảy Dù VN hoạt động như là những đơn vị tổng trừ bị, cơ động có nhiệm vụ sẵn sàng ứng chiến và phản ứng nhanh trong bất kỳ hoàn cảnh nào, ngoài ra, nhảy dù còn là lực lượng tiếp cứu của Pháp khi trận đánh diễn ra khó khăn. Năm 1954, nhảy dù Pháp là các đơn vị được Pháp dùng để tiếp cứu cho mặt trận Điện Biện Phủ khi căn cứ bị bao vây
Sau khi đất nước bị phân đôi từ ngày 20.7.1954, thì gần như toàn bộ các lực lượng quân đội Việt Nam đều di chuyển vào Miền Nam. Ngày 1.5.1955, Liên Đoàn Nhảy Dù được thành lập. Ngày 1.12.1965, binh chủng Nhảy Dù được chuyển thành biên chế Sư Đoàn Nhảy Dù với thành phần gồm 3 lữ đoàn bao gồm 9 tiểu đoàn bộ binh, 3 tiểu đoàn pháo binh và các tiểu đoàn yễm trợ tiếp vận.
Được đào tạo kỷ lưỡng, tuyển chọn nghiêm ngặt, theo 1 số cựu binh kể lại, từ các trường đào tạo sĩ quan, chỉ các binh sĩ có thành thích tốt nhất xếp hạng từ 1 đến 8 mới được tuyển mộ vào binh chủng Nhảy Dù, nên binh lính nhảy dù luôn chiến đấu rất tốt và lì đòn nên binh chủng Nhảy Dù vẫn luôn được Bộ Tổng Tham Mưu QLVNCH tin tưởng trong vai trò làm lực lượng Tổng Trừ Bị. Trong các trận đánh quyết liệt nhất, binh chủng Nhảy Dù luôn tham gia như trận đánh An Lộc 1972, trận đồi Charlie, trận Thượng Đức 1974, trận Xuân Lộc 1975, …
Nhiều người nhầm tưởng nhảy dù, biệt cách dù, biệt kích dù, … đó là sự nhầm lẫn. Thực sự đó là những đơn vị khác nhau. Nhảy Dù – Airborne là lực lượng đổ bộ bằng cách nhảy dù hoặc được trực thăng thả xuống trận địa, tác chiến bằng phối hợp binh chủng pháo binh, máy bay, … và chiến đấu công khai. Còn Biệt Cách Dù – Airborne Ranger xuất thân từ Lực Lượng Đặc Biệt được thành lập năm 1957, với những nhiệm vụ bí mật và đặc biệt như nhảy ra Bắc lấy tin tức, sách động dân chúng, các sắc tộc nổi dậy, viễn thám sang đất Lào, quấy phá vùng biển miền Bắc. Năm 1961, LLĐB thành lập thêm một số Đại Đội Biệt Cách Nhảy Dù Biệt Lập để làm thành phần hỗ trợ, ứng cứu cho những toán nhảy qua Lào hay ở những vùng biên giới nguy hiểm. Năm 1964, các Đại Đội BCD được kết hợp thành Tiểu Đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù, vẫn chịu sự chỉ huy của LLĐB. Song song với hoạt động của Tiểu Đoàn 81 BCD, LLĐB còn thành lập Trung Tâm Hành Quân Delta. Tháng 8.1970, LLĐB được giải thể (bởi sau năm 1968, LLĐB không còn phụ trách xâm nhập đất liền và vùng biển miền Bắc nữa), binh chủng chỉ còn tồn tại Trung Tâm Hành Quân Delta và Tiểu Đoàn 81 BCD, hai đơn vị này sáp nhập lại thành Liên Đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù, quân số dần dần lên đến 3,000 chiến sĩ và được chia ra làm ba Bộ Chỉ Huy Chiến Thuật. Mỗi Bộ Chỉ Huy Chiến thuật có 4 Biệt Đội, mỗi Biệt Đội có 200 người.
Biệt Cách Nhảy Dù (Mỹ gọi là Airborne Ranger) có nghĩa là hành quân biệt lập và cách biệt với mọi binh chủng bạn, bởi nhiệm vụ quá đặc biệt và bí mật của binh chủng này. Nhiệm vụ chính yếu là nhảy toán (mỗi toán thông thường là 6 người), thâm nhập vào các mật khu, hậu cứ địch để lấy tin tức, quấy rối, phá hoại căn cứ địch, bắt cóc tù binh, cung cấp tọa độ đánh bom cho Không Quân, khám phá những kho vũ khí, thực phẫm của địch. Khi tình thế cho phép thì các chiến sĩ BCD cũng tổ chức đánh địch ngay trong lòng địch. Nói chung, Liên Đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù được hình thành không phải để nhận nhiệm vụ đánh trận địa chiến. Các binh sĩ của Liên Đoàn 81 được đào tạo kỷ lưỡng. Sở trường của BCD là đánh đêm. Tuy nhiên, khi tình hình nguy ngập như trong Tết Mậu Thân 1968, Mùa Hè Đỏ Lừa 1972, Phước Long 1974, Bộ Tổng Tham Mưu đã sử dụng Liên Đoàn 81 BCD như là một lực lượng Tổng Trừ Bị tăng viện, tiếp cứu và thanh toán chiến trường. Sau chiến dịch Xuân Hè 1972 mà sách sử còn gọi là Mùa Hè Đỏ Lửa 1972, liên Đoàn 81 Biệt Cách Dù trở thành đơn vị thiện chiến nhất, trên cả Nhảy Dù và Thủy Quân Lục Chiến
Theo các cựu chiến binh kể lại, các binh sĩ miền Bắc khi hành quân vào miền Nam thường truyền miệng nhau rằng : “Có ba thứ trong Nam là tử thần, đừng gặp là hơn : Nhảy Dù – Biệt Cách Dù và bom B-52”.
Sau ngày đất nước giải phóng 30 tháng 4 năm 1975, Việt Nam vẫn chưa thành lập các đơn vị nhảy dù, có thể xuất phát từ nguyên nhân là không muốn gợi lại các quá khứ chiến tranh và cũng có thể từ nguyên nhân là chúng ta chưa có kinh nghiệm huấn luyện cũng như các cơ sở đào tạo, các trang thiết bị, vũ khí, … nhằm thành lập các đơn vị nhảy dù
Tuy nhiên, dần dần, Việt Nam đã thành lập đơn vị Hải Quân Đánh Bộ là tên gọi khác của Thủy Quân Lục Chiến thì có thể hy vọng rằng chúng ta có thể sớm có các đơn vị nhảy dù với tên gọi nào đó nhằm đa dạng hóa các đơn vị quân đội và sẽ hình thành một binh chủng tinh nhuệ mới của quân đội Nhân dân Việt Nam
