Trận đánh Làng Vây hay còn gọi trận Lang Vei – battle of Lang Vei vào tháng 2 năm 1968 nằm trong diễn biến trận đánh Khe Sanh – battle of Khe Sanh và là trận đánh đầu tiên khi quân Bắc Việt sử dụng xe tăng để tấn công quân Mỹ
Vào những năm 1960, lực lượng Đặc Biệt Mỹ – Special forces hay còn gọi là lực lượng Mũ Nồi Xanh – Green Beret được gửi đến miền Nam Việt Nam nhằm hỗ trợ chính quyền Sài Gòn trong việc xây dựng các lực lượng địa phương hay còn gọi là lực lượng Dân Sự Chiến Đấu – Civilian Irregular Defense Groups (CIDG) chống lại sự xâm nhập của quân du kích. Lực lượng đặc biệt này cũng được gửi đến các vùng dân tộc ít người nằm ở Tây Bắc của miền Nam Việt Nam để huấn luyện các nhóm dân tộc ít người hay còn gọi là người Thượng nhằm xây dựng các trại đặc biệt chống lại sự xâm nhập của quân Bắc Việt từ biên giới Việt Lào
Tháng 7 năm 1962, lực lượng Đặc Biệt Mỹ thuộc nhóm A-101, đại đội C, lực lượng đặc biệt số 5 – A-101, Company C, 5th Special Forces Group đã thiết lập một trại đặc biệt ở Khe Sanh nhằm khống chế khu vực thung lũng Khe Sanh. Tuy nhiên đến tháng 12 năm 1966, trại đặc biệt Mỹ bị rút bỏ và di chuyển đến Làng Vây – Lang Vei để Thủy Quân Lục Chiến thay thế đóng ở Khe Sanh khi quân Mỹ tăng viện cho vùng I Chiến Thuật. Lúc này, trại Lang Vei chỉ mới được xây dựng tạm thời. Ngày 4 tháng 5 năm 1967, Làng Vây bị quân Bắc Việt tấn công ác liệt . Tuy cuộc tấn công bị đẩy lùi nhưng trại bị thiệt hại nặng. Lực lượng đặc biệt đã thiết lập trại mới ở phía Tây cách Lang Vei khoảng 1.000m về phía Tây, cách biên giới Việt Lào khoảng 1.5km và cách khu Phi Quân Sự khoảng 35km. Trại nằm ở vị trí có địa thế phòng thủ tốt hơn và tháng 9 năm 1967, trại đặc biệt Lang Vei hoàn thành và đặt dưới quyền cố vấn của nhóm A-101 do đại úy Franklin C. Willoughby chỉ huy. Trại đặc biệt Lang Vei là 1 trong 9 trại đặc biệt vào năm 1967 ở vùng I Chiến Thuật.
Từ khi được thành lập, nhiệm vụ của trại đặc biệt Lang Vei là kiểm soát thung lũng Khe Sanh và vùng biên giới Việt Lào rộng khoảng 220km2. Lực lượng phòng thủ ở đây bao gồm 13 cố vấn Mỹ, 14 binh sĩ thuộc lực lượng Đặc Biệt VNCH, 6 thông dịch và các binh sĩ người Thượng thuộc lực lượng Dân Sự Chiến Đấu CIDG. Các binh sĩ người Thượng được tập hợp thành 1 đại đội người Thượng, 3 đại đội người Việt, 3 nhóm trinh sát. Toàn bộ lực lượng khoảng 480 người. Trại thường xuyên tiến hành các cuộc tuần tra chống lại sự xâm nhập của quân Bắc Việt từ biên giới Việt Lào và hỗ trợ các chương trình bình định trong khu vực
Vũ khí và trang bị của trại đặc biệt Lang Vei rất mạnh. Vũ khí bao gồm khá nhiều súng máy các loại. 4 đại đội binh sĩ thì mỗi đại đội có 1 khẩu pháo không giật 57mm. Trại có 2 khẩu pháo không giật 106mm, một khẩu được đặt ở khu vực án ngữ đường đi từ Lang Troai đến Lang Vei, một khẩu được đặt ở khu vực trung đội 3 trinh sát để chống các xe di chuyển trên đường 9. Mỗi khẩu có 20 viên đạn nổ mạnh HE. Trại còn nằm trong khu vực được yểm trợ bởi các khẩu pháo từ Khe Sanh, Camp Caroll bao gồm 16 khẩu 175mm, 16 khẩu 155mm và 18 khẩu 105mm
Tướng Westmoreland thiết lập căn cứ Khe Sanh nhằm ngăn chận sự xâm nhập của quân Bắc Việt từ biên giới Việt Lào cũng như nhằm lôi kéo quân đội của tướng Võ Nguyên Giáp đến giao chiến theo kiểu chiến tranh quy ước để Mỹ có thể tận dụng hỏa lực cực mạnh của mình để tiêu diệt. Tuy nhiều người e ngại tình thế ở Khe Sanh của quân Mỹ giống Điện Biên Phủ của người Pháp nhưng tướng Westmoreland vẫn tin tưởng vào khả năng của không quân để chi viện, điều mà người Pháp không có ở Điện Biên Phủ và hỏa lực kinh khủng của quân đội Mỹ. Tướng Westmoreland cũng đã yêu cầu lập sẵn chương trình yểm trợ hỏa lực bằng không quân Mỹ cho căn cứ Khe Sanh có tên là chiến dịch Niagara Falls . Trại đặc biệt Khe Sanh vẫn đóng vai trò trinh sát, thu thập thông tin tình báo của quân Bắc Việt trong khu vực Khe Sanh
Tướng Võ Nguyên Giáp đã chuẩn bị kế hoạch để tấn công Khe Sanh trong dịp Tết Mậu Thân năm 1968. Từ tháng 12 năm 1967, tướng Giáp đã cho điều động các sư đoàn chính quy 304, 320, 324, 325 về tập trung quanh khu vực Khe Sanh. Các cuộc tuần tra của lực lượng ở trại Lang Vei liên tục đụng trận với quân Bắc Việt đến nỗi các binh sĩ người Thượng đã khiếp sợ và từ chối đi tuần quá xa ngoài khu vực trại
Trước tình thế áp lực của quân Bắc Việt quá nặng và viễn cảnh quân Bắc Việt tấn công và diễn ra trận đánh Làng Vây – trận đánh Lang Vei – battle of Lang Vei quá rõ ràng, đại úy Franklin C. Willoughby đã yêu cầu tăng viện . Ngày 22 tháng 12 năm 1967, trại đặc biệt Lang Vei được tăng cường 1 đại đội người Hre thuộc lực lượng đặc biệt Mike Force và 6 cố vấn Mỹ dưới quyền của thiếu úy Paul Longgrear. Lực lượng này được trực thăng đưa từ Buôn Ma Thuột đến tăng viện. Nhóm này đóng quân ở một trại nhỏ cách trại Lang Vei khoảng 800m về phía Tây và phụ trách tuần tra gần biên giới
Vào tháng 1 năm 1968, lực lượng Mike Force khi đi tuần gần biên giới Việt Lào đã phát hiện dấu vết bánh xích của xe tăng. Nhóm này đã lập tức báo cáo về Khe Sanh và Sài Gòn. Tuy nhiên bộ chỉ huy quân sự Mỹ đã cho rằng đó là sự nhầm lẫn hoặc phóng đại và trả lời đại úy Willoughby :
“Các binh sĩ của anh đã cố tỏ vẻ quá sức. Quân Bắc Việt làm gì có xe tăng”
Tuy nhiên, ngày 20 tháng 1, quân Giải Phóng đã tấn công và tràn ngập làng Khe Sanh do 15 cố vấn Mỹ và 160 binh sĩ người Thượng trấn thủ. Ngày 24 tháng 1 năm 1968, một máy bay chỉ huy tiền tiêu FAC đã phát hiện 5 xe tăng của quân Giải Phóng trên đường 9 và lập tức gọi không yểm, máy bay đã phá hủy 1 chiếc xe tăng Bắc Việt. Buổi chiều hôm đó, đã có rất nhiều binh sĩ người Lào thuộc tiểu đoàn 33 Hoàng Gia Lào ( BV-33 Battalion ) cùng người thân gia đình của họ đã chạy đến căn cứ Lang Vei. Họ cho biết căn cứ của họ tại Bản Huội San – Ban Houei Sane nằm trên đường 9 thuộc đất Lào và cách Lang Vei khoảng 12km đã bị sư đoàn 304 và sư đoàn 325 Quân Giải Phóng tấn công và tràn ngập 2 ngày trước. Viên chỉ huy người Lào là trung tá Soulang Phetsampou cho biết quân Giải Phóng được xe tăng yểm trợ. Đại úy Willoughby bố trí cho các binh sĩ người Lào cùng gia đình họ ở lại làng Làng Vây. Anh cũng yêu cầu Bộ Chỉ Huy cung cấp vũ khí chống tăng cùng mìn chống tăng. Bộ chỉ huy Mỹ lúc này mới tin và gửi 100 khẩu súng chống tăng hạng nhẹ LAW – 66mm Light Anti-tank Weapon đến trại Lang Vei nhưng lại không có quả mìn chống tăng nào
Ngày 30 tháng 1, một binh nhì Bắc Việt tên Lương Đình Du đã đến căn cứ Làng Vây đầu hàng. Anh ta đã đi qua được nhóm lính gác mà nhóm này không hề hay biết. Khi anh ta xuất hiện trong trại, các binh sĩ bên trong mới hốt hoảng tìm chổ nấp vì nghĩ rằng bị tấn công. Trong cuộc thẩm vấn, binh nhì Du cho biết anh ta thuộc tiểu đoàn 8 trung đoàn 66 sư đoàn 304. Đơn vị Du bị tổn thất nặng trong cuộc chiến với Thủy Quân Lục Chiến Mỹ quanh Khe Sanh và anh ta đã đào ngũ để đầu hàng theo chương trình Chiêu Hồi của chính phủ Sài Gòn. Binh nhì Du cũng cho biết đã có lệnh tấn công trại Lang Vei và đã có những toán đặc công đến dọ thám trại này. Bản thân Du cũng thuộc toán đặc công và đã dọ thám trại Lang Vei suốt 2 ngày qua trước khi quyết định đầu hàng. Binh nhì Du lập tức được gửi về căn cứ Khe Sanh để tiếp tục lấy thông tin. Binh nhì Du cho biết không tận mắt thấy xe tăng quân Bắc Việt nhưng nghe nhiều tiếng bánh xích của xe tăng ở gần chổ anh đóng quân
Xem tiếp : Trận đánh Làng Vây ở Khe Sanh – Battle of Lang Vei in siege of Khe Sanh 1968 – P2
