Trận A Sầu – Battle of A Shau hay còn gọi là Battle of A Sau diễn ra tại căn cứ đặc biệt A Sau (A Shau Special Forces Camp ) nằm ở thung lũng A Sầu còn được gọi là thung lũng A Shau ngày 9 -10 tháng 3 năm 1966
Căn cứ Đặc Biệt A Sầu hay còn gọi là trại Đặc Biệt A Shau (A Shau Special Forces Camp ) được xây dựng năm 1963 nằm cách Huế 50km hướng Tây Nam và cách biên giới Việt Lào khoảng 2km. Lực lượng phòng thủ bao gồm 10 binh sĩ thuộc tổ A-102, nhóm 5 lực lượng Đặc Biệt thuộc lực lượng Đặc Biệt số 1 – Detachment A-102, 5th Special Forces Group, 1st Special Forces . Ngoài ra còn có 375 binh sĩ người Thượng thuộc lực lượng Dân Sự Chiến Đấu ( CIDG )
Quân đội Mỹ thiết lập căn cứ A Sầu với nhiệm vụ tổ chức các cuộc tuần tra, trinh sát nhằm ngăn chận tuyến đường mòn Hồ CHí Minh cũng như sự xâm nhậm của lực lượng miền Bắc vào chi viện cho miền Nam. Đây là một trong số ít căn cứ Mỹ nằm gần biên giới Việt Lào. Căn cứ A Sầu có dạng hình Tam Giác với tường bao quanh, bên ngoài có lớp dây thép kẽm gai và có đường băng dài khoảng 750m để tiếp tế. Căn cứ lúc này đang có 10 binh sĩ Mỹ , 210 binh sĩ người Thượng thuộc lực lượng Dân Sự Chiến Đấu (CIDG) phòng thủ
Ngày 5 tháng 3, 2 binh sĩ Bắc Việt đầu hàng cho biết khoảng 4 tiểu đoàn binh sĩ Bắc Việt với quân số khoảng 2.000 người đang có kế hoạch tấn công trại A Sầu vào ngày 11 hoặc 12 tháng 3. Hai binh sĩ này cũng cho biết vị trí Tổng Hành Dinh của sư đoàn 325, tiểu đoàn 6 và tiểu đoàn 8 cùng kho chứa gạo của sư đoàn 325 đang ở cách thung lũng A Sầu khoảng 7km về hướng Đông. Các vị trí này bị Không Quân Mỹ cho oanh kích dữ dội . Quân Mỹ cho tăng cường thêm 7 binh sĩ Mỹ thuộc lực lượng Đặc Biệt, 149 binh sĩ người Thượng cùng 9 thông dịch viên
Lúc 2h ngày 9 tháng 3, trận A Sầu – Battle of A Shau hay còn gọi là Battle of A Sau khi quân Giải Phóng cho tấn công dữ dội bằng lực lượng bộ binh được yểm trợ bằng súng cối, pháo không giật, … Hai binh sĩ Mỹ bị chết, binh sĩ Việt Nam có 8 chết và 30 người khác bị thương. Các loạt pháo kích phá hủy một khu trại . Quân trú phòng yêu cầu không quân yểm trợ và tải thương nhưng thời tiết xấu nên không có máy bay nào cất cánh yểm trợ. Khi trời sáng, cuộc tấn công chấm dứt và các binh sĩ cho sửa chữa lại các vị trí phòng thủ
Để đề phòng cuộc tấn công tiếp theo, chỉ huy Quân Đoàn I đã yêu cầu báo động 2 đại đội người Thượng với 1 đại đội đang ở Huế và 1 đang ở Đà Nẵng cùng lực lượng trừ bị của Thủy Quân Lục Chiến Mỹ sẵn sàng để tiếp ứng căn cứ A Sầu khi thời tiết cho phép
Lúc 11h20 ngày 9 tháng 3, một máy bay AC-47 được cử đến yểm trợ. Phi hành đoàn được yêu cầu bay gấp dù vừa bay chuyến bay đêm trước. Khi máy bay đến nơi, Phi công trưởng là đại úy Willard M. Collins được dưới mặt đất cho biết căn cứ đang có nguy cơ bị tràn ngập . Trần bay lúc này đang là 130m do thời tiết xấu nhưng đại úy Willard M. Collins cùng phi công phụ là thiếu úy Delbert R. Peterson vẫn quyết định tiến vào ứng cứu 2 lần. Lần thứ 3 khi tiến vào thì độ cao chỉ hơn ngọn cây chút đỉnh. Chiếc máy bay bị lưới phòng không bắn lên ác liệt nhưng chiếc AC-47 vẫn lượn vòng nổ súng yểm trợ căn cứ, Động cơ bên phải bị bắn hỏng rồi đến động cơ còn lại cũng hỏng. Chiếc máy bay đâm sầm xuống sườn đồi và trượt dài gần căn cứ. Một nhân viên phi hành đoàn là trung sĩ Foster bị gẫy cả 2 chân. Phi hành đoàn tổ chức phòng thủ chung quanh chiếc máy bay bị bắn rơi. Quân Giải Phóng ập đến tấn công. Sau 15 phút chiến đấu, họ đã chống trả cả 2 đợt tấn công nhưng đại úy Willard M. Collins cùng trung sĩ Foster đều bị giết chết
Lần tấn công thứ 3 diễn ra khi một trực thăng HH-43 được gửi đến để cứu phi hành đoàn. Thiếu úy Delbert R. Peterson dùng khẩu súng máy 12.7mm cùng 1 khẩu M16, 1 khẩu súng lục để thay nhau bắn cầm chân để trực thăng có thể đáp xuống cứu được 3 nhân viên đội bay. Quân Giải Phóng bắn quá rát khiến trực thăng phải cất cánh để lại Peterson cùng 2 xác phi hành đoàn là ại úy Willard M. Collins cùng trung sĩ Foster
Khi chiếc AC-47 bị rơi, 2 chiếc A-1 Skyraider do thiếu tá Bernard F. Fisher chỉ huy thuộc phi đội Biệt Kích 1 số – 1st Air Commando Squadron ở Pleiku được gửi đến tiếp cứu . Thiếu tá Fisher phát hiện hướng Đông Bắc không có lưới phòng không tiến vào thung lũng từ phía Đông Bắc. Do được lệnh phá hủy chiếc AC-47 nên Thiếu tá Fisher giao nhiệm vụ này cho chiếc A-1 Skyraider bay kèm còn mình thì không kích yểm trợ căn cứ. Do e ngại quân Quân Giải vẫn quá đông, ông yêu cầu 1 phi tuần A-1 khác không kích cách căn cứ khoảng 800m. Ông cũng yêu cầu 1 chiếc trực thăng CH-3C tiến đến để tải thương. Chiếc A-1 Skyraider liên tục lượn vòng bên trên xạ kích xuống mặt đất để kềm chế lượi đạn phòng không để yểm trợ 2 chiếc máy bay C-123 thả dù tiếp tế thuốc men và đạn dược.
Thêm 2 chiếc máy bay ném bom B-57 được đưa đến yểm trợ và cũng bay vào từ hướng của Fisher phát hiện. Lúc này chiếc A-1 Skyraider của Fisher sắp cạn nhiên liệu . Chiếc AC-47 bị ném bom phá hủy vào khoảng 16h50, thêm 2 chiếc A-1H của Không Quân VNCH cũng bay đến yểm trợ trận A Sầu – Battle of A Shau hay còn gọi là Battle of A Sau
Trong suốt ngày 9 tháng 3 , chỉ có 3 phi xuất yểm trợ căn cứ A Sầu bao gồm 17 của Không Quân Mỹ, 10 của Thủy Quân Lục Chiến và 2 của không quân VNCH . Căn cứ A Sầu được giữ vững. Lực lượng bên dưới sửa chữa chiến hào, hầm ngầm để tăng cường phòng thủ
Lúc 2h ngày 10 tháng 3, quân Giải Phóng lại tấn công. Pháo kích được bắn dữ dội để yểm trợ quân Giải Phóng. Do lấy vị trí tác xạ từ đêm trước nên pháo của quân Giải Phóng bắn rất chính xác . Lúc 3h35, lực lượng mặt đất gọi cho chiếc C-123 đang bay thả pháo sáng bên trên cho biết căn cứ đang nguy cấp. Quân Giải Phóng ào ạt tấn công từ hướng bờ tường phía Nam căn cứ bất chấp lưới thép kẽm gai và đạn phòng thủ bắn ra . Trước khi trời sáng, quân Giải Phóng phá vỡ lưới phòng thủ phía Nam và xâm nhập vào căn cứ nhưng bị đẩy lùi . Tình thế của quân Mỹ cùng các binh sĩ người Thượng CIDG trong trận đánh A Sầu – Battle of A Shau hay còn gọi là Battle of A Sau rất tuyệt vọng, họ buộc phải rút lên phía Bắc căn cứ nhằm chờ trời sáng và không kích yểm trợ khi thời tiết cho phép.
Hai chiếc C-123 và 1 chiếc AC-47 quần thảo bên trên thả pháo sáng yểm trợ suốt đêm . Từ 5h15 đến 6h30, Radar đã hướng dẫn các máy bay tiến hành 19 phi xuất yểm trợ căn cứ. Lúc 7h05, 1 chiếc A-4 của Thủy Quân Lục Chiến được báo cáo mất tích khi đang tiến hành yểm trợ
Lúc 7h30, sư đoàn 1 Bộ Binh VNCH cùng Đài Kiểm Soát Không Lưu Tiền Phương cho biết mất liên lạc với căn cứ A Sầu. Thời tiết vẫn rất xấu, mây rất thấp và dày đặc. Các cuộc ném bom diễn ra không hiệu quả và ít ỏi. Đến 08h07, liên lạc với căn cứ được thiết lập lại và mặt đất cho biết vẫn đang giữ được phía Bắc căn cứ . Quân Giải phóng đã chiếm được bờ tường phía Nam và phân nửa bờ tường phía Đông.
Xem tiếp : Trận A Sầu năm 1966 – Battle of A Shau 1966 – P2
