Hoàng Văn Thái (1915-1986) là người có sức ảnh hưởng lớn đến quá trình hình thành và phát triển của quân đội Việt Nam, ông cũng là vị Tổng tham mưu trưởng đầu tiên của quân đội Việt Nam
Đại tướng Hoàng Văn Thái tên thật là Hoàng Văn Xiêm sinh vào 1 tháng 5 năm 191, có thông tin ghi ông sinh năm 1917 tại tại làng An Khang, tổng Đại Hoàng (nay là xã Tây An), huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình. Từ nhỏ ông đã chăm chỉ học hành và sớm chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa Cộng Sản. Tháng 3 năm 1938, ông được kết nạp Đảng Cộng Sản Đông Dương. Năm 1941, ông được cử lên Bắc Sơn Lạng Sơn để tăng cường cho du kích Bắc Sơn
Ngày 19 tháng 5 năm 1941, mặt trận Việt Minh được thành lập, ông được cử đi học tại trường Quân sự Liễu Châu, Trung Quốc. Tại buổi lễ thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân ngày 22 tháng 12 năm 1944, ông là người cầm lá cờ mà sau này trở thành Quốc kỳ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Ngày 7 tháng 9 năm 1945, chủ tịch Hồ Chí Minh ra chỉ thị thành lập Bộ Tham Mưu và chỉ định Hoàng Văn Thái làm Tham Mưu Trưởng khi ấy mới 30 tuổi
Ngày 20 tháng 1 năm 1948, Hoàng Văn Thái được thụ phong hàm Thiếu tướng và là một trong những vị tướng đầu tiên của quân đội nhân dân Việt Nam
Sau này, ông cũng đảm nhiệm vị trí Tham Mưu Trưởng cùng đại tướng Võ Nguyên Giáp trong quyền tư lệnh đã chỉ huy hoàng loạt chiến dịch như : Chiến dịch Việt Bắc năm 1947, Chiến dịch Biên giới năm 1950, Chiến dịch Thượng Lào năm 1953 và đặc biệt là chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, …
Ngày 10 tháng 4 năm 1958, ông được bổ nhiệm chức Chủ nhiệm Tổng cục Quân huấn
Ngày 31 tháng 8 năm 1959, ông được phong chức trung tướng.
Năm 1961, ông được cử đi học ở Học viện quân sự cấp cao Bắc Kinh (Trung Quốc).
Tháng 3 năm 1965 Mỹ bắt đầu vào Việt Nam, bộ tổng tư lệnh quân đội Việt Nam quyết định cử những cán bộ cao cấp và có kinh nghiệm vào tăng cường cho mặt trận Giải Phóng miền Nam và đã cử ông vào giữ chức Phó Bí thư Trung ương Cục, Phó Bí thư Quân Ủy Miền, kiêm Tư lệnh Quân Giải phóng miền Nam
Trong thời gian ở Miền Nam, ông là tư lệnh của nhiều trận đánh lớn và chiến dịch như Chiến dịch Lộc Ninh (27/10 – 10/12/1967), chiến dịch Tây Ninh (17/8 – 28/9/1968). Đặc biệt ông cùng Lê Trọng Tấn là người hoạch định kế hoạch cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968 cũng như chiến dịch Hè năm 1972 với tên gọi Mùa Hè Đỏ Lửa năm 1972
Tháng 1 năm 1974, tướng Hoàng Văn Thái lại trở lại phía Bắc để giữ chức Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, kiêm Phó Tổng Tham mưu trưởng Thứ nhất, Ủy viên thường vụ Đảng ủy Quân sự Trung ương. Tháng 4 cùng năm, ông được thăng quân hàm Thượng tướng và sau đó giữ chức Tổng Tham Mưu Trưởng thay Văn Tiến Dũng vào Nam chuẩn bị chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử
Sau khi đất nước thống nhất, Hoàng Văn Thái vẫn tiếp tục giữ vai trò Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, kiêm Phó Tổng Tham mưu trưởng Thứ nhất, Ủy viên thường vụ Đảng ủy Quân sự Trung ương, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam
Năm 1980, ông được phong Đại Tướng và tiếp tục giữ trách nhiệm tổng kết chiến tranh, chỉ đạo trường lớp quân đội
Ngoài cuộc đời dày dạn trận mạc và nhiều kinh nghiệm trong công tác tham mưu, ông cũng là tác giả của nhiều công trình nghiên cứu, khảo cứu về quân đội, đúc kết kinh nghiệm xây dựng và phát triển quân đội Nhân dân Việt Nam
Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã dành nhiều lời khen ngợi cho ông :
“Ông là vị tướng trận mạc, sống nhân hậu, tình nghĩa được Quân đội ta và nhân dân ta mến phục”
Thượng tướng, Giáo sư Hoàng Minh Thảo đã xếp hạng tướng lĩnh Việt Nam thời hiện đại như sau :
“Đứng đầu là đại tướng Võ Nguyên Giáp. Thứ hai là tướng Lê Trọng Tấn. Thứ ba là tướng Hoàng Văn Thái và thứ tư là tướng Nguyễn Hữu An“
