Lịch sử xem trận Phước Long năm 1975 – battle of Phuoc Long 1975 là trận thăm dò của Quân Giải Phóng và quân Bắc Việt xem thử khả năng can thiệtp của quân Mỹ và từ đó mở màn chiến dịch Giải Phóng Miền Nam
Trận Phước Long 1975 bắt đầu từ ngày 12 tháng 12 năm 1974 và được quân Giải Phóng với sự hỗ trợ của quân Bắc Việt nhằm vào 4 mục tiêu chính :
- Xem khả năng tái can thiệp của quân Mỹ vào chiến trường Việt Nam
- Kiểm tra khả năng chiến đấu của quân Giải Phóng và quân Bắc Việt
- Kiểm tra khả năng chiến đấu của quân đội Việt Nam Cộng Hòa sau giai đoạn Việt Nam Hóa Chiến Tranh
- Đánh chiếm Phước Long nhằm mở rộng hành lang tiếp tế và ngăn chặn sự đột kích vào tuyến đường mòn Hồ Chí Minh ở giáp Campuchia
Thị trấn Phước Long nằm giáp biên giới Campuchia và nằm trên tuyến đường Quốc Lộ 14 chạy dọc song song tuyến đường mòn Hồ Chí Minh và cũng là đường huyết mạch tiếp tế từ miền Bắc vào miền Nam. Do đó Phước Long cần được đánh chiếm để đảm bảo an toàn cho đường mòn Hồ Chí Minh
Lực lượng tham chiến trận Phước Long 1975
Từ tháng 7 năm 1974, quân Giải Phóng đã thành lập Quân Đoàn 4 do tướng Hoàng Cầm chỉ huy với nòng cốt là sư đoàn 3, sư đoàn 7 và sư đoàn 9 cùng 1 số đơn vị độc lập với mục tiêu là đánh chiếm Phước Long
Lực lượng Việt Nam Cộng Hòa đóng chung quanh Phước Long bao gồm 5 tiểu đoàn Bảo An cùng 48 trung đội Dân Sự Tự Vệ CIDG. 5 tiểu đoàn Bảo An này đóng rải rác vừa chịu trách nhiệm phòng thủ Phước Long vừa làm nhiệm vụ bảo vệ các thị trấn chung quanh bao gồm Bù Đăng, Bù Na, Bố Đức, Đôn Luân, Phước Bình, Bà Rá, … do đó lực lượng khá mỏng
Phước Long thuộc Vùng III Chiến Thuật thuộc trách nhiệm của Quân Đoàn 3 do tướng Dư Quốc Đống làm tư lệnh. Lực lượng chính quy trực thuộc bao gồm 3 sư đoàn gồm sư đoàn 5 bộ binh, sư đoàn 18 bộ binh, sư đoàn 25 bộ binh và 2 lữ đoàn thiết giáp gồm lữ đoàn 2 và lữ đoàn 8. Đơn vị tổng trừ bị là liên đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù. Trong đó sư đoàn 18 đóng ở Biên Hòa, sư đoàn 5 phòng thủ Bến Cát và tuyến Quốc Lộ 13. Sư đoàn 25 đóng ở Củ Chi
Diễn biến trận Phước Long
Ngày 13 tháng 12, sư đoàn 3 và sư đoàn 7 Quân Giải Phóng tấn công Bố Đức và Đức Phong. Ngày hôm sau tấn công Đôn Luân đồng thời cắt đường Quốc Lộ 14, quân Việt Nam Cộng Hòa từ Phước Long cố gắng giải vây nhưng không thành. Sân bay Phước Bình liên tục bị pháo kích để ngăn chận máy bay miền Nam chi viện hỏa lực. Quân Việt Nam Cộng Hòa phải tiến hành di tản dân chúng khỏi vùng giao tranh
Tư lệnh Quân Đoàn 3 là tướng Dư Quốc Đống muốn tăng viện cho mặt trận Phước Long nhưng toàn miền Nam chỉ có 2 đơn vị tổng trừ bị là Sư Đoàn Thủy Quân Lục Chiến lẫn sư đoàn Dù đều đang mắc kẹt ở Vùng I Chiến Thuật. Quân đoàn 3 không còn đơn vị nào ngoài Liên Đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù nhưng ông muốn giữ đơn vị này để phòng ngừa khi nào quá cấp bách. Tướng Đống đề nghị với tổng thống Nguyễn Văn Thiệu xin điều đơn vị Thủy Quân Lục Chiến về nhưng bị từ chối
