Đại tướng – Thủ tướng Việt Nam Cộng Hòa Trần Thiện Khiêm mới đây đã qua đời vào ngày 24 tháng 6 năm 2021 tại California, Hoa Kỳ, hưởng thọ 95 tuổi.
Đại tướng Trần Thiện Khiêm sinh ngày 25 tháng 12 năm 1925, Ông xuất thân từ khóa đầu tiên ở trường Võ bị Liên quân Viễn Đông do Quân đội Thuộc địa Pháp mở ra tại Cao nguyên Trung phần Việt Nam. Tuy đào tạo về bộ binh nhưng ông được giữ chức ở vị trí tham mưu. ông Khiêm từng giữ vai trò quan trọng trong các cuộc đảo chính tại Sài Gòn trong những năm 1963 đến 1964. Ông là một trong 5 sĩ quan được phong cấp Đại Tướng trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Những người còn lại là Dương Văn Minh, Cao Văn Viên, Nguyễn Khánh và Đỗ Cao Trí
Cuối tháng 10 năm 1955, Thủ tướng Ngô Đình Diệm tổ chức cuộc “Trưng cầu Dân ý” với mục đích phế truất Quốc trưởng Bảo Đại, ông là một trong số sĩ quan nhiệt tình ủng hộ Thủ tướng Diệm. vào tháng 11 năm 1960, với tư cách là tướng của Sư đoàn 21 Bộ binh, ông Trần Thiện Khiêm chỉ đạo quân đội cứu Tổng thống Ngô Đình Diệm khỏi một âm mưu đảo chính. Kết quả là ông Diệm đã bổ nhiệm ông làm Tham mưu trưởng Liên quân và ông trở thành nhân vật quyền lực trong chính trường miền Nam Việt Nam.
Vào đầu năm 1963, ông đã ngăn chặn một nỗ lực đảo chính khác, nhưng năm đó việc Diệm thiên vị người Công giáo và đàn áp Phật tử chiếm đa số dân của miền Nam, dẫn đến bạo lực bùng lên làm tổn hại quan hệ với Hoa Kỳ. Vào ngày 1 tháng 11, Khiêm cùng với các tướng lĩnh hàng đầu khác, tiến hành một cuộc đảo chính với sự hỗ trợ của CIA. Ông Diệm và em trai là Nhu ban đầu trốn thoát, nhưng bị bắt lại vào ngày hôm sau và bị ám sát.
Tháng 1 năm 1964, ông Khiêm, người đã cảm thấy bị đứng ngoài cuộc sau cuộc đảo chính, đã tham gia vào một cuộc đảo chính khác do một tướng bất mãn tương tự là Nguyễn Khánh cầm đầu. Đến tháng 9 năm 1964, ông dính líu đến một âm mưu đảo chính bất thành và bị đưa đi “lưu vong danh dự” với tư cách là đại sứ tại Hoa Kỳ và sau đó là Đài Loan.
Tháng 5 năm 1968 sau khi Nguyễn Văn Thiệu được bầu làm tổng thống và ông trở về Việt Nam rồi lần lượt giữ chức Bộ trưởng Nội vụ, rồi Phó thủ tướng và cuối cùng là Thủ tướng từ tháng 9 năm 1969. Đại tướng Trần Thiện Khiêm giữ chức vụ đứng đầu Bộ Quốc Phòng và Thủ Tướng Việt Nam Cộng Hòa trong thời gian lâu nhất – sáu năm.
Trong môi trường chính trị, là cánh tay phải của Tổng thống Thiệu nên thủ tướng Trần Thiện Khiêm đã thẳng tay đàn áp các đối thủ của chế độ và gạt sang một bên những người ủng hộ đối thủ không đội trời chung của ông Thiệu, Phó Tổng thống Nguyễn Cao Kỳ. Tướng Khiêm là người thực thi chính sách cứng rắn nhất của chính phủ và là con cưng của Đại sứ quán Hoa Kỳ.
Năm 1969, ông được Tổng thống Thiệu, một người bạn thân, khen thưởng với hai lần thăng cấp – vào tháng Ba lên Phó Thủ tướng, và vào tháng Tám lên Thủ tướng. Là một vị tướng bốn sao, đại tướng Trần Thiện Khiêm cũng là sĩ quan quân đội cấp cao nhất của đất nước.
Trong những năm cuối thập niên 1960 và những năm đầu 1970, nạn tham nhũng phát triển mạnh ở miền Nam Việt Nam, ông Trần Thiện Khiêm đã đưa họ hàng vào những công việc béo bở trong cơ quan hành chính dân sự. Như các nhà điều tra và báo chí Mỹ đưa tin, ông đã bổ nhiệm hai anh em vào các chốt hải quan để họ kiếm lợi nhuận từ việc buôn lậu ma túy và các hàng lậu khác tại sân bay Tân Sơn Nhứt của Sài Gòn và các cảng. Một người anh rể trở thành đô trưởng Sài Gòn; một người họ hàng khác trở thành giám đốc cảnh sát quốc gia.
Ngày 4 tháng 4 năm 1975, tổng thống Nguyễn Văn Thiệu sa thải thủ tướng Trần Thiện Khiêm. Ngày 21 tháng 4, tổng thống Thiệu cũng từ chức . Ông đã cùng với Tổng Thống Việt Nam Cộng Hòa Nguyễn Văn Thiệu rời khỏi Việt Nam vào chiều tối ngày 25 tháng 4 năm 1975 để đến Đài Loan và sau đó sang Mỹ
Tạp chí New York Times ghi nhận: “Đại tường Trần Thiện Khiêm tránh tranh cãi bằng cách giữ thái độ khiêm tốn và hầu như không phỏng vấn. Không giống như nhiều người đồng hương, ông Khiêm dường như đã tích lũy đủ tiền để tận hưởng một cuộc sống mới kín đáo nhưng thoải mái ở Mỹ.”
Ông Trần Thiện Khiêm, Thủ tướng miền Nam Việt Nam mất ngày 24 tháng 6 năm 2021 tại San Jose, California, , thọ 95 tuổi.
