Hùm Xám đường số 4 Đặng Văn Việt là biệt danh quân Pháp gán cho vị trung tá trung đoàn trưởng trung đoàn 174 trong chiến dịch biên giới 1950 hay còn gọi là chiến dịch Thu Đông 1950
Hùm Xám Đặng Văn Việt sinh năm 1920, là người làng Nho Lâm, xã Diễn Thọ, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Gia đình ông có nhiều người nổi tiếng. Tổ tiên ông là danh tướng Đặng Tất, Đặng Dung thời Hậu Trần. Ông nội là Đình nguyên Hoàng giáp Đặng Văn Thụy, từng làm Tế tửu Quốc tử Giám. Cha ông là Phó bảng Đặng Văn Hướng, Tham tri Bộ Hình triều đình nhà Nguyễn, tỉnh trưởng tỉnh Nghệ An thuộc chính phủ Trần Trọng Kim, từ năm 1947, ông Hướng là Bộ trưởng không bộ phụ trách công tác ở 3 tỉnh Thanh – Nghệ – Tĩnh. Ông Đặng Văn Việt cũng là chắt ngoại của quan đại thần triều Nguyễn Cao Xuân Dục
Ông cũng chính là người hạ cờ “quẻ ly”, kéo cờ đỏ sao vàng ở Ngọ Môn, Huế ngày 23/8/1945. Trong kháng chiến chống Pháp, trung tá Đặng Văn Việt tham gia giữ nhiều vị trí quan trọng của quân đội. Ông là Trung đoàn trưởng đầu tiên của Trung đoàn bộ binh chủ lực 174 Cao Bắc Lạng (thành lập tháng 8-1949) . Đây là một trong 3 trung đoàn chủ lực đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Ông đã trực tiếp tham gia chỉ huy đánh nhiều trận đánh giành thắng lợi như Bông Lau – Lũng Phầy 1949, chiến dịch Biên giới 1950, chiến dịch Tây Bắc 1952.. Giai đoạn này, thực dân Pháp đặt biệt danh cho Trung đoàn trưởng Đặng Văn Việt là “Hùm xám đường số 4” .
Năm 1954, ông trở về Việt Nam, tiếp tục làm Trưởng phòng Huấn luyện ở Trường Lục quân. Năm 1958, ông được phong quân hàm trung tá. Năm 1960, ông xuất ngũ và được điều sang làm Cục phó Cục Vật liệu xây dựng, rồi Cục phó Cục Xây dựng cơ bản thuộc ngành Thủy sản đến khi nghỉ hưu.
Với lòng ngưỡng mộ Hùm xám Đặng Xuân Việt, năm 1998, tướng Alain Bizard và các cựu binh Pháp đã tới Hà Nội để cùng ông Việt thăm lại chiến trường đường số 4 nơi quân đội Pháp từng bị “Hùm xám” và quân đội nhân dân Việt Nam đánh bại.
Trung tá Đặng Văn Việt qua đời lúc 0h55 ngày 25/9/2021 tại Bệnh viện Hữu Nghị, Hà Nội, hưởng thọ 102 tuổi
Tuy thế, đến cuối đời, “Hùm xám đường số 4” vẫn là “người anh hùng không được phong tặng” như tựa đề một bài báo trong loạt bài về ông Đặng Văn Việt đăng trên báo Tuổi Trẻ năm 2016. Trong cuốn sách Việt Nam bản hùng ca giữ nước do NXB Thông tin và truyền thông ấn hành có đoạn miêu tả về Hùm xám đường số 4 Đặng Văn Việt
“Đó là ông Đặng Văn Việt, một lão thành cách mạng, một lão tướng không sao, một anh hùng không sắc phong”
Nhận xét về Hùm Xám đường số 4 Đặng Văn Việt , các anh hùng quân đội, tướng lĩnh Quân Đội Nhân Dân Việt Nam nhận xét :
Anh hùng lực lượng vũ trang, Đại tá La Văn Cầu :
“Việc xem xét khen thưởng cho một vị chỉ huy tài ba, lừng danh là một việc bình thường, hợp với lòng dân. Nếu tôi được phong anh hùng một lần thì thủ trưởng Việt phải được phong từ 5-10 lần”.
Đại tướng Chu Huy Mân :
“Đặng Văn Việt là một nhà chỉ huy đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu”
Đại tướng Võ Nguyên Giáp :
“Sáng tạo về quân sự. Vững vàng về chính trị. Đã đánh là thắng”
Thượng tướng Hoàng Minh Thảo :
“Thắng lớn nhưng ít thương vong”
Đại tướng Hoàng Văn Thái :
“Dù khó mấy cũng đánh”.
