Sách : Việt Nam : Một bi kịch vĩ đại 1945-1975 – Vietnam : An Epic Tragedy 1945-1975 của sir Max Hastings
Nhà nghiên cứu lịch sử nổi tiếng người Anh, Sir Max Hastings, vừa cho ra mắt cuốn sách hơn 700 trang viết về lịch sử Việt Nam với tựa đề : Vietnam: An Epic Tragedy 1945-1975 (Việt Nam: Một bi kịch vĩ đại 1945-1975)
Max Hastings sinh năm 1945, lúc ông 24 tuổi, ông đã là phóng viên chiến trường và đã đến miền Nam Việt Nam để làm các tài liệu phóng sự. Lúc này chiến trường Việt Nam là nơi ác liệt và gần như thu hút mọi sự quan tâm của các nước phương Tây. Ngày 20/3/1975, ông lại đến Việt Nam và có mặt ở Sài Gòn. Ông kệ lại rằng lúc đó, ông chỉ nghĩ rằng đây cũng chỉ là một trận đánh của một chiến dịch tấn công của quân Bắc Việt giống như đợt tấn công năm 1968 hay đợt tấn công chiến dịch Mùa Hè Đỏ Lửa năm 1972 chứ không biết rằng cuộc chiến sắp sửa kết thúc.
Sự nghiệp báo chí của Max Hastings ngày càng thăng tiến. Trong giai đoạn 1986-1995, ông đã là tổng biên tập của tờ báo nổi tiếng nhất nước Anh là tờ Daily Telegraph và đến giai đoạn 1996 -2002, ông tiếp tục là tổng biên tập của tờ Evening Standard. Ông cũng là một sử gia quân sự, đã viết 26 cuốn sách về các cuộc chiến lớn như Thế chiến thứ Nhất và thứ Hai.
Năm 2002, ông vinh dự được nữ hoàng Anh phong tước hiệp sĩ cho những đóng góp cho xã hội và nhận giải thưởng 100.000 đôla cho thành tựu cả đời từ Thư viện Quân sự Pritzker của Chicago năm 2012.
Đối với cuộc chiến Việt Nam, ông đã dành 3 năm để tiến hành những cuộc phỏng vấn các cựu chiến binh, những nhà nghiên cứu từ cả phía Mỹ, Nam Việt Nam và Bắc Việt Nam. Ông đã ghi chép lại những lời tường thuật của du kích Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, binh sĩ Bắc Việt, lính Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa, cô gái quán Bar ở Sài Gòn, lính bộ binh Mỹ ở bang South Dakota, Thủy Quân Lục Chiến Mỹ ở bang North Carolina, phi công trực thăng Huey từ bang Arkansas, .. Ông cũng đã nghiên cứu nhiều tài liệu, bản báo cáo từ các bên để có thể biên soạn quyển sách một cách trung thực nhất
Ông cho biết : “Đã nhiều sách do người Pháp và Mỹ viết về cuộc chiến Việt Nam, tuy nhiên, lập trường của họ thường đặt người Mỹ là nhân vật chính với những bi kịch trong cuộc chiến. Tôi muốn làm khác đi và có thể nói quyển sách Việt Nam : Một bi kịch vĩ đại 1945-1975 là cuốn sách chủ yếu về người Việt. Đã có ước tính cứ một người Mỹ chết ở Việt Nam, thì có hơn 40 người Việt chết. Khi nghiên cứu cho sách, tôi tập trung vào người Việt cả cộng sản và chống cộng. Tôi đã đọc hàng ngàn trang bản dịch các tài liệu và hồi ký, tôi làm phỏng vấn ở cả Mỹ và Việt Nam. “
Ông cũng cho biết, ông có thể tìm thấy nhiều tài liệu, bản báo cáo, phân tích, … từ các kho lưu trữ, bộ quốc phòng, … của Mỹ và Pháp nhưng lại có rất ít tư liệu trận đánh, lịch sự, … từ phía Bắc Việt Nam hoặc nếu có cũng rất ít và không đáng tin cậy
Ông cho biết, trong lúc chiến tranh diễn ra, Washington và Phương Tây luôn tin rằng hành vi của miền Bắc, tức Hà Nội, là do Trung Quốc và Nga giật dây. Nhưng khi bạn nghiên cứu về chuyện này, bạn thấy không đúng. Thực tế cả Liên Xô và Trung Quốc đều không mấy nhiệt tình với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ở Việt Nam. Một phần là vì họ luôn lo lắng Mỹ sẽ can thiệp quân sự. Trong giai đoạn đầu họ thậm chí lo ngại Mỹ có khi dùng vũ khí hạt nhân. Cả Bắc Kinh và Moscow đều không hào hứng với cuộc chiến, khác với điều các chính trị gia Phương Tây tưởng.
Mỹ ‘tuy thua quân sự nhưng lại thắng văn hóa, kinh tế’
Với Max Hastings, một điều ngạc nhiên là người Mỹ đã thất bại về quân sự về quá khứ nhưng ngày hôm nay Mỹ lại chiến thắng về văn hóa và kinh tế, các giá trị và văn hóa .
Mặc dù một chính thể độc đoán vẫn đang cai trị, mọi người được phép kiếm tiền theo kiểu Mỹ. Những nhà cách mạng thời kỳ đầu hẳn sẽ phát hoảng nếu họ nhìn thấy Sài Gòn hôm nay vì thành phố trông hệt như cách mà người Mỹ muốn thấy. Nên thật trớ trêu khi người Mỹ thất bại về quân sự nhưng họ đã chiến thắng về văn hóa và kinh tế.
Theo Max Hastings , người dân Việt Nam cần tự hào vì lòng dũng cảm, ý chí của nhân dân ở cả hai phía trong một cuộc chiến áp đặt lên họ bởi cả người cộng sản và Phương Tây. Trong quyển sách của mình, Max Hastings cho rằng toàn bộ phía tham chiến đều có những sai lầm và điều đáng trách nhất là những tác hại nặng nề đã gây ra đối với với nhân dân Việt Nam.
Trong sách Vietnam : An Epic Tragedy 1945-1975, Max Hastings cũng nói một lý do đằng sau thất bại của Hoa Kỳ ở Việt Nam là ở mọi giai đoạn trong cuộc chiến, người Mỹ đều tiến hành các hoạt động chỉ nhằm phục vụ mục đích và lợi ích của người Mỹ chứ không vì lợi ích của người dân Việt Nam như Mỹ quảng bá. Chính vì điều đó, Bắc Việt đã nắm lấy làm mục đích tuyên truyền, kêu gọi người dân chống lại người Mỹ với lý do là Mỹ là kẻ xâm lược và họ đã thành công trong việc kích động người Việt căm ghét sự can thiệp của nước ngoài. Rõ ràng sự can thiệp của Mỹ đã đem lại đau khổ cho nhân dân Việt Nam.
